Jahja Drançolli: Gëzuar Ditën e Parë të Pranverës

Gëzuar të gjithëve Ditën e Parë të Pranverës: Sot, më 20 mars 2025, saktësisht në orën 10:01 do të fillojë zyrtarisht pranvera.

Ky informacion ndoshta do të ngatërrojë shumë njerëz, sepse në shkollë mësonin se dita e parë e pranverës fillon më 21 mars. Megjithatë, ekspertët (pra, edhe eksperti ynë Prof. dr. Rasim Bejtullahu) kanë zbuluar se hera e fundit që pranvera filloi më 21 mars ishte në vitin 2007 dhe nuk do të ndodhë më deri në vitin 2101.

Kjo datë shënon "ekuinoksin e pranverës" në hemisferën veriore. Kemi mësuar se të gjitha stinët, përveç vjeshtës, fillojnë në datën 21 të muajit, por pranvera ka rreth dy dekada që ka ardhur një ditë më herët.

Shpjegim: Kjo ditë shoqërohet me ekuinoksin (lat. Equinox), një nga dy momentet e vitit kur Dielli është saktësisht mbi ekuator dhe dita e nata kanë gjatësi të barabartë (nga 12 orë). Ekuinoksi i pranverës, i cili shënon fillimin e pranverës në hemisferën veriore, ndodh më 20 ose 21 mars, kur dielli lëviz në veri përgjatë ekuatorit qiellor. Ekuinoksi vjeshtor bie rreth 23 shtatorit kur dielli kalon ekuatorin qiellor duke u nisur nga jugu.

Disa koordinata astronomike - p.sh., lartësia e duhur dhe gjatësia qiellore - maten me ekuinoksin pranveror. Nganjëherë quhet pika e parë e Dashit sepse ishte në fillim të asaj plejade rreth 2000 vjet më parë. Termi përdoret edhe sot, megjithëse precesioni i ekuinokseve e zhvendosi ekuinoksin pranveror te Peshqit!