Agron Tufa: Luka mbas shpine

Për ditën e kujtesës. Që fillon nga pragu i shtëpisë...

LUKA MBAS SHPINE

Nga Agron Tufa

“Ti, Zef, ke kenë me fat, lum lokja. Ishe kërthi dhe të mbaja gjithmonë para, në gji... Kurse Luka i shkretë, ai mbeti gjithmonë mbas shpine”, - qahej shpesh nana ime. Mandej fshante thellë: “Ah, Luka... Biri em i amël...! Tan jetës mbas shpine! Mbeti jetim, pa babë dhe me nanën e vet kurrë s’u ngi!”

Luka ishte 5 vjet më i madh se unë kur në kazermën e Tepelenës na erdh polici e na tha: “Babanë tuaj Partia e vrau si qën!”. Lukës i ra të fikët. Ai e kishte njohur babën, ndërsa unë - asokohe ferrishte - s’e mbaja mend. Luka ishte fëmija fenomenal i shkollës. E donin mësuesit. Mahniteshin me aftësitë e tij. Fëmijët e merrnin në shtëpi për t’i ndihmuar për detyrat. I jepnin ushqim dhe, në kthim, ia mbushnin trastën e librave me bukë. Çdo ditë. “Po të mos ishte Luka, do të kishim dekë ûje”, - thoshte shpesh nana ime.

Pas kthimit nga Tepelena në shtëpinë tonë të djegur - sidomos mbi Lukën - ra tehu i egër i luftës së klasave. S’e pranuan në shkollë. Po prapë, edhe tani, Luka u bë shpëtimtari ynë. Filloi lopçar me rrogë. Kur mbushi 17 vjeç u martua me një nuse, që e luajti menç. Atë e kishte bërë të vetën një oficer i Sigurimit. Kishin 4 fëmijë kur nusja u kujtua dhe i thotë Lukës: “Ti jebir krimineli! Po m’i len fëmijët pa shkollë!” Sherre përnatë, derisa u ndanë me gjyq. Ai ia mori fëmijët. Pas ndarjes, Lukën e arrestonin vazhdimisht. E lëshonin prapë. Ai shfrynte mllefin. Njëherë e rrahën aq shumë, sa përfundoi në spitalin psikiatrik të Elbasanit. U kthye pas pesë vitesh, por prapë e arrestuan. Luka fliste pa i menduar pasojat. S’i kishte mbetë gjë tjetër, përpos revoltës. U kthye sërish në shtëpi dhe pas dy muajsh e kapën duke tentuar të arratisej në kufirin e Korçës. Në hetuesi i shpërthyen krizat. E çuan tek “Pesa”, në Tiranë, pastaj prapë në Elbasan. Kur e transferuan në pavionin e Shkodrës, Luka preu ushqimin. Nuk fliste. Ia hapnin gojën me kaçavidë, se nuk pinte ujë. E gjeta të kruspullosur ndën batanije. Një grusht kocka. Doktorët ishin dorëzuar. Ishin gati t’i plotësonin lirimin.- Lukë, - i thashë, duke përmbajtur me zor shukun me dënesa në parzëm, - nëse pranon me ngranë, ta jap besën se do të të nxjerr, të shkojmë në shtëpi... Për atë Krisht! – shtova dhe vizatova kryqin rrufeshëm. Luka m’i kishte ngulë sytë. Befas foli:- Vërtet? - pyeti. I shkëlqyen sytë.- T’u përbêva, Lukë! Kur shkova pas një muaji, Luka ishte bâ mal. I qetë. I shnoshë. U kthyem në shtëpi te nana. Puth e përqafo nanën e qaj. Kishte diç të fshehtë në gëzimin e tij. Një vrajë e brengë të thellë në shpirt. Por kaluan muaj të qetë... Me 11 korrik 1987, pasi kishin nganë drekë me nanën dhe ajo ishte shtri, Luka merr shkrepësen në oxhak, një sëpatë dhe del në zabelin e përcëlluem mbi katund. Mbledh e bën një mullar me dru e dëllinja të thata. U jep zjarrin. Mandej zhvishet kadalë, palos rrobat me kujdes, vë mbi to orën e dorës, sëpatën, shkrepësen dhe... futet në zjarr lakuriq. Pa lëvizë asnjë fije. Në mes të zjarrit. “Edhe sikur ta mbajnë me forcë njeriun në zjarr, nuk do të rrinte ashtu si Luka”, - thoshin barinjtë që e gjetën skeletin e tij të shkrumbosur.