Hazir Mehmeti: Ismail Kadare ishte i ftuar disa herë në Vjenë

KUJTOJMË

ISMAI KADARE ISHTE I FTUAR DISA HERË NË VJENË

”Kadare është ambasadori i vërtetë i letrave shqipe sot në botë” - Joachim Röhm

Ismail Kadare në “SOLE”: ”Këtu ndihem sikur në shtëpinë time”.

Nga Hazir Mehmeti

Shkrimtari ynë i madh Ismail Kadare ishte disa herë në Vjenë. Ai është i njohur mirë për lexuesin austriak dhe hapësirat gjermano-folëse.  Në nëntorin e vitit 2008, qëndroi në Vjenë së bashku me përkthyesin e veprave të tij në gjermanisht Joachim Röhm. Ai u takua me mërgimtarë shqiptarë nga të gjitha viset shqiptare. Mes tjerash ai u prit me dashamirësi nga Aki Nuredini në restorantin e tij të njohur në zemër të Vjenës “SOLE, i cili i ofroj kushte që të ndihet sikur në shtëpinë e tij.

Lexim në Sallën Jubilare të Vjenës

Zëri-E martë, 25 nëntor 2008

Në Salla Jubilare e Muzeut të Historisë së Arteve e cila ishte e mbushur me lexues shqiptar dhe austriak u mbajt lexim letrare nga shkrimtari i njohur shqiptar Ismail Kadare. Kishte të interesuara nga mjete të informimit dhe dashamirë të artit letrare në gjuhën shqipe. Ata ishin studente e studentë adhurues të shkrimtarit tonë të njohur i përkthyer në shumë gjuhë edhe në gjermanisht. Janë të shumtë lexuesit gjerman që i kanë lexuar veprat e Ismail Kadare të përkthyera nga Joachim Röhm, i njohur si përkthyes i shkëlqyeshëm. Prania e publikut e shtonte shkëlqimin e Sallës Jubilare, një sallë e mrekullueshme. Organizimi u bë nga Shoqata e njohur e Vjenës “Kulturë Kontakt” dhe Shoqata “Lesewoche” (Leximi Javor). Ishte një takim i shkëlqyeshëm të lexuesve shqiptarë e gjerman me shkrimtarin e mirënjohur. Takimin e hapi Anemari Türk drejtuese e Shoqatës “Kultur-Kontakt”. Ajo përshëndeti shkrimtarin Ismail Kadare dhe të pranishmit e shumtë. I pranishëm ishte Valter Ibrahimi, Ambasador i Republikës së Shqipërisë, Dr.Sabri Kiçmari, Ambasador i Republikës së Kosovës në Austri. Mbi biografinë dhe krijimtarinë e shkrimtarit foli përkthyesi i veprave në gjermanisht Joachim Röhm, tani i njohur nga lexuesit gjerman e shqiptarë. Ai mes tjerash shtoi:” Kadare është ambasadori i vërtetë i letrave shqipe sot në botë. Veprat e tij janë të përkthyera në gjuhët kryesore botërore. Rrethanat ku veproi dhe jetoi Kadare, në një sistem diktatorial. ishin të veçanta me vendet tjera. Shkrimet e tij dhe forma e demaskimit të diktaturës ishte e një stili specifik. Disa nga veprat e tij u ndaluan së lexuari nga diktatura si të rrezikshme për regjimin e atëhershëm. Vepra që e bëri të njohur në Evropë ishte “Gjenerali i ushtrisë së vdekur“, më tematikën dhe stilin e shkrimit të saj”. Kurse Ismail Kadare lexoi pjesë nga tregimet e tij të fundit, në gjermanisht nga “Der Raub des königlichen Schlafs”, lexoi aktorja Johanna Lonsky. Leximi ishte vërtetë artistik. Jehona e fjalës shqipe dëgjohej hapësirave të muzeut deri tek reliktet e të madhit Gjergj Kastrioti Skënderbeu, një hap larg nga këtu. Aty merrte forcë, frymëzim e shpresë për hapat e mëtejmë në rrugëtimin tonë drejt Shqipërisë së Vërtetë, për të cilën u përpoqën gjeneratat në shekuj. Zëri i aktores në leximin mbi përpëlitjet e sulltanit në çastet e fundit në çadrën e tij diku në kreshtat e tokës së huaj, ishin të prekshme. Ishin ato përpëlitje të fundit të jetës së një pushtuesi nga inati i humbjeve të mëdha që pësoi nga një popullit i vogël. Muret e këtij Muzeu shekullor sikur janë dëshmitarët moshatar të ngjarjes, të regjistruara në labirintet e tij e që flasin me gjuhën falënderuese për mbrojtjen e kulturës së kontinentit nga barbaria aziatike.

Ky ishte dhe motivi i fuqishëm i shumë krijimeve jo vetëm letrare tek brezat në vazhdimësi. Mbrëmja vazhdoi me bisedat e shkrimtarit drejtpërdrejt me lexuesit dhe gazetarë, ku vargu i pyetjeve dhe kërkesës për autografe nga autori ishte i gjatë. “Kulturë_Kontakti” i Vjenës solli në vitet e fundit shumë prezantime arti e kulture nga shumë shtete duke përfshirë këtu edhe autor nga trevat shqiptare.

Të ftuar për qëndrim në ambientet e mrekullueshme kulturore në kryeqytetin austriak në Vjenë ishin shkrimtarë dhe artistë shqiptarë, si Lindita Arapi, Fatos Kongoli, Etleva Tafa, Agron Tafa. Kurse me prezantimet e tyre në lemën e artit e kulturës u paraqitën shumë krijues shqiptar nga Shqipëria, Kosova e Maqedonia krahas atyre të vendeve të tjera. Ishte një takim i këndshme në kujtesën e lexuesve si vlerësuesit më të çmuar të artit, ndërsa për mërgimtarët do të jetë edhe një mbrëmje feste nëntori si muaj i shumë datave historike.

Ismail Kadare, Johanna Lonsky, Joachim Röhm, nëntor 20008, Vjenë

Dhjetor, 2023, Vjenë

Në Vjenë u lexuan poezi nga shkrimtari i njohur shqiptar Ismail Kadare

Moto: Ura në mes Austrisë dhe mërgimtareve/ëve shqiptarë
Përmbledhja e re lirike me poezi “Die Zeit nimmt Gift und Süsse” nga Ismail Kadare. Prezantim nga Fondi për Integrim në Austri (ÖIF) me drejtues Franz Wolf. 
    Nadja Kayali, Markus Meyer, Andrea Grill,

“Si zogjtë e qyqes shpërndarë anembanë

ata që bij të shqipes qenë gjer dje,

të lodhur nga gjithçka, nga trenat, vizat,

dhe nga kontrollet q’i gjëmojnë si pre”

(nga poezia: Dimri në Evropën e Bashkuar. Refugjatët shqiptarë. 1992)

Vjenë, 18 dhjetor 2023.  Organizuar nga Fondacioni për Integrim i Vjenës, e drejtuar nga Franz Wolf , u mbajt lexim letrare me poezi nga shkrimtari të njohur shqiptar, Ismail Kadare.

Fjalën hyrëse e paraqiti përfaqësuesi i Fondacionit i cili përshëndeti të pranishmit, mes tyre diplomat, aktiviste e aktivistë, artiste e artistë vjenez. Programin e drejtoi gazetarja e Ö1 Nadja Kayali. Poezitë u zgjodhën nga libri “Die Zeit nimmt Gift und Süsse” me poezi nga Ismal Kadare i  përkthyer nga shkrimtarja Andrea Grill. Libri u botua në mbështetje të Ministrisë së Integrimit Evropian, në gjermanisht dhe shqip. Libri i vogël me poezi u pasurua me fotografi nga artisti Sepp Jahn të shkrepura nga ambienti shqiptar në vitin 1937.   Në gjuhën shqipe lexoi Manjola Zaçellari, Docente në Universitetin “Aleksandër Mosiu” në Durrës, kurse në gjermanisht Markus Meyer, aktor në Burgteater.  Mbrëmja u pasurua me pika muzikore të kënduara nga soprano e njohur Flaka Goranci. Salla e Pallatit Mollard ishte e mbushur përplot të interesuar të dëgjojnë vargjet poetike të shkrimtarit të njohur i propozuar disa herë për çmimin Nobel.

Disa nga poezitë e lexuara: Kataraktet, Në parkun që mbuluan gjethet, Motiv me diell, Fund vjeshte, Akullnaja, Mall, Dimri në Europën e Bashkuar - Refugjatët shqiptarë, Sapuni “Ledi Makbeth”
Në fjalën e hapjes nga përfaqësuesi i organizatorit foli rreth shqiptarëve në Austri duke cekur se jetojnë mbi njëqind mijë shqiptarë nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia Veriore dhe viset tjera etnike shqiptare.  Përkthyesja, shkrimtarja  Andera Grill  dha një vështrim të shkurtë  rreth poezive të  Ismail Kadare i njohur me romanet e tij shumë të lexuara të përkthyera në shumë gjuhë.  Kadare është shkrimtar shumë i pëlqyer tek lexuesit gjermano-folës.

Aktivitetet kulturore e letrare  në Austri kanë histori shekullore. Koncertet e Tefta Tashkos, Marie Kraja, e shumë tjerë janë bazamenti i shijimit të artit e artistëve shqiptarë qysh para një shekulli.  Kjo traditë e shkëlqyer u pasurua  nga emrat e njohur si: Inva Mula, Eno Peçi, Shkëlzen Doli, Destan Gashi etj  dhe janë vazhduesit e denjë në rrugën e artit modern në Austri. Pa e  harruar asnjëherë këtu  rolet e Aleksandër Moisiut që shndrisin në majat e artit botëror.

Ismail Kadare na bënë krenar kudo me veprën e tij. Në bibliotekat e bashkive të Vjenës dhe Bibliotekat kryesore deri në Bibliotekën Kombëtare të Austrisë, emri i Kadares qëndron rafteve krahas Kafkës, Cwejgut, Göthes etj.  Shtypi austriak “Der Standard”, “Die Presse”, “Wiener Zeitung” shkruan vazhdimisht mbi veprën dhe jetën e Ismail Kadares si njëri nga shkrimtarët më të shquar dhe lexuar në botë. “Ai e meriton Qmmin Nobel” ishte mendimi i shumë shkrimtarëve në Austri.

Ai kishte miq të shumtë në Austri dhe do ketë vazhdimisht gjeneratave. Kjo ndihmoi në lidhjen në mes të kulturave tona. Respekt për të gjithë aktivistët mike e miq shqiptarë e austriakë që ndërtojnë ura miqësie mes dy popujve!

Shkrimtari ynë i madh jeton me veprën e tij anë e kënd bibliotekave të botës.

Lavdi veprës së tij të ndritur!

U prehtë në paqen e përhershme!