Mendime
Eneida Jaçaj: Shqipëria 110 vjet shtet, roli i Diasporës dhe SHBA-së në pavarësinë e trojeve të Arbrit...
E marte, 22.11.2022, 08:00 PM
Shqipëria 110 vjet shtet, roli i Diasporës dhe SHBA-së në pavarësinë e trojeve të Arbrit, copëtimi i vendit nga fqinjët dhe roli i Fuqive të Mëdha
Shkruan:
Eneida Jaçaj
Shpallja
e Pavarësisë dhe hedhja e bazave të ndërtimit të shtetit të ri shqiptar, më 28
Nëntor 1912, është akti më heroik, fitimtar, dobiprurës, që do të shënonte një
kthesë të madhe historike për lirinë e vendit dhe Ballkanit në përgjithësi, për
një të ardhme të begatuar dhe do të shërbente si dritë drejtuese për kombin,
përgjatë një rruge të vështirë plot mundime. Ishte koha kur shqiptarët ndjenjën
e patriotizmit dhe dashurinë për atdheun e kishin të induktuar në shpirt e në
zemër, ku me gjakun e dëshmorëve u gdhendën shumë fitore, beteja, luftra për
liri. Ishte koha kur shqiptarët lëngonin nga vuajtjet, varfëria ekstreme, nga
etja për të shkruar dhe kënduar me zë të lartë shkronjat e arta të gjuhës
shqipe; ishte koha kur shqiptarët luftonin të ndërtonin shtetin e tyre me
institucionet respektive, të ndërmerrnin politika ekonomiko-sociale, të ishin
zotër të vatanit dhe të merrnin në dorë fatin e vendit për një të ardhme të
ndritur. Që dielli të ndriçonte Shqipërinë dhe zemrat e tyre, shqiptarët duhet
të bashkoheshin dhe të ngriheshin kundër zgjedhës së huaj, për ta shporrur
njëherë e përgjithmonë nga territoret e Arbrit, nëpërmjet Aktit të Pavarësisë
dhe krijimit të Qeverisë së Vlorës.
Figura
e Ismail Qemalit ka një rëndësi të veçantë në historinë e popullit shqiptar,
pasi ai qëndroi në krye të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, kundër otomanëve, duke
sjellë lirinë, pavarësinë e territoreve shqiptare. Ismail Qemali është themeluesi
i shtetit të ri shqiptar, “babai i kombit”, mendjendrituri, me kulturë të
gjerë, i urtë, fisnik, “Prometeu i Lirisë”, burri i cili përdori të gjithë
eksperiencën e tij si shtetar në administratën më të lartë në Perandorinë
Osmane, duke drejtuar me mençuri shqiptarët në krijimin dhe ndërtimin e shtetit
të tyre.
Pavarësisht
se Qeveria e Vlorës ishte një qeveri e brishtë, pasi nuk ishin pjekur akoma
kushtet që Shqipëria të kishte një qeveri të vetën drejtuese, me institucione
të konsoliduara demokratike, pavarësisht problemeve dhe tensioneve të tjera që
erdhën më pas, shqiptarët e treguan në “sytë e botës”, se ishin të gatshëm të
ndërtonin vendin e tyre dhe do të qëndronin gjithmonë të bashkuar për të
kontribuar në lëvizjen kombëtare shqiptare, me përpjekjet e trimave brenda
vendit dhe figurave të spikatura mendjendritura, që ishin shpërndarë nëpër
botë, duke ndihmuar dhe luftuar në kancelaritë e huaja për çështjen e kombit
shqiptar. Akti i Pavarësisë dëshmoi edhe njëherë se shqiptarët janë pasardhës të
denjë të heroit legjendar, Gjergj Kastrioti Skëndërbeu, prijës i Arbrit,
strategut, udhërrëfyesit, trimit, luftëtarit, që theu turqit në shumë beteja,
dhe ishte i pari që ndërtoi marrëdhëniet diplomatike me Perëndimin. Amaneti i
tij po shkonte në vend...
Fundi i Perandorisë
Turke dhe Shpallja e Pavarësisë
Periudha
e pushtimit të territoreve shqiptare nga Perandoria Osmane, i përket viteve
1384-1912, ku shqiptarët qëndruan të shtypur për 528 vjet, jetonin në kushte të
mjerueshme dhe ishin analfabetë, ndërsa kleri katolik luajti rol të rëndësishëm
në mësimin e gjuhës shqipe dhe shkencave të tjera, por, shumë prej tyre u vranë
dhe u ekzekutuan nga turqit. Osmanët, sapo erdhën në territoret shqiptare,
përdorën mjete nga më barbaret për të ndaluar mësimin e shqipes, ata që do të
mbanin fenë e krishtere do të paguanin taksë, e njëjta gjë edhe për ata
shqiptarë që do të lidhnin martesa me familje të krishtera. Ashtu siç pati
ndodhur edhe gjatë periudhës të mëvonshme, pasmesjetare, Fuqitë e Mëdha e lanë
Shqipërinë dhe Ballkanin në përgjithësi nën pushtimin osman për 528 vjet, për
interesat e tyre gjeo-politike, për të penguar daljen e Serbisë në det dhe për
të ndalur shtrirjen e Perandorisë Austro-Hungareze drejt Selanikut. Tradhtitë
dhe pabesitë e zyrtarëve të lartë të kontinentit plak ndaj Shqipërisë që patën
nisur që në periudhën mesjetare, nuk po ndalen as sot, duke e mbajtur larg
Bashkimit Europian, larg mirëqënies, dinjitetit dhe respektit.
Ditët
e fundit ka patur një deklaratë shokuese nga sekretarja e Brendshme e Britanisë
së Madhe, Suella Braverman, ku i etiketon shqiptarët si kriminelë. Në vend që
të kërkojnë falje për çorbën që gatuan në Konferencën e Ambasadorëve në Londër,
më 1913, për Traktatin e Fshehtë të Londrës, më 1915, që donin të zbatonin
kundër Shqipërisë, Britania nxjerr jashtëqitje të tilla me pafytyrësinë më të
madhe. Por, pjesa më e rëndësishme është dashuria për njëri-tjetrin, bashkimi i
shqiptarëve, me zemër, me mendje, për një qëllim të përbashkët, duke i treguar
botës gjërat më pozitive për veten dhe kombin, dhe jo të shesim njëri-tjetrin
duke u përçarë. Bashkimi është fuqi, dhe nuk ka asgjë që e tund nga themelet!
“Shumë duhet të punojmë ne shqiptarët, sot dhe për së shpejti; po më parë nga
të gjitha, të shëndoshim dashurinë dhe vëllazërinë në mes tonë”, thotë Konica.
I vetmi vend që e ka mbështetur Shqipërinë në të gjithë historinë shekullore,
është SHBA-ja, aleatja, mikja besnike, partneri strategjik me një rol vendimtar
dhe të pakthyeshëm për vendin.
Lufta
Ruso-Turke dhe luftërat ballkanike e dobësuan Perandorinë Osmane, duke bërë që
shqiptarët të gjenin rastin të shpallnin pavarësinë dhe të shkëputeshin nga
etiketimi Turqia Europiane. Perandoria ishte në grahmat e fundit. Në gusht të
1912, Stambolli, pas shumë përpjekjesh njohu idenë kombëtare shqiptare për
bashkimin e trojeve shqiptare, të 4 vilajeteve. Kjo bëri që të ndërhyjnë fuqitë
ballkanike, duke sjellë humbjen e osmanëve në Luftën Ballkanike, por,
fatkeqësisht dhe copëtimin e trojeve shqiptare. Fqinjët në mënyrë të qëllimtë
nxitën kryengritjet e shqiptarëve kundër osmanëve, në mënyrë që Perandoria
Turke të kapitullonte dhe ata të përfitonin nga rasti të grabisnin territore
shqiptare. Sot e kësaj dite, Shqipëria vuan dramën e marrjes së territoreve në
mënyrë të padrejtë, ndërsa Fuqitë e Mëdha jo vetëm që nuk bënë asgjë, por
mbështetën orekset e Serbisë, Malit të Zi dhe Greqisë.
Plaku
i Vlorës, Ismail Qemali, së bashku me 40 delegatët të ardhur nga Gjakova,
Plava, Gucia, Peja, Ohri, Struga, Tetova, Çamëria, Mitrovica, si Luigj Gurakuqi,
Isa Boletini, etj, madje pakica kombëtare që jetonin në trojet shqiptare, erdhi
si një “Promete” për t’i kthyer vendit lavdinë e munguar, lirinë, pavarësinë,
begatinë në trojet e tyre. Pavarësia e tokave shqiptare u shpall nga Kuvendi
Kombëtar i 28 nëntorit 1912 dhe u valëvit krenar Flamuri Kombëtar Shqiptar.
Lista e firmëtarëve të dokumentit të pavarësisë u botua në gazetën e qeverisë
së dalë nga ajo asamble, Përlindja e Shqipniës. Firmëtarët janë: Ismail Qemali,
Nikollë Kaçorri, Vehbi Dibra Agolli, Jorgji Karbunara, Elmas Boçe, Veli Harçi,
Qazim Kokoshi, Jani Minga, Rexhep Mitrovica, Dhimitër Tutulani. Aristidh Ruçi,
Abdi bej Toptani, Abaz Dilaver Çelkupa, Mid'hat Frashëri, Shefqet Dajiu, Zihni
Abaz Kanina, Xhelal Koprëncka, Hajredin bej Cakrani, Qemal Karaosmani, Ilias
bej Vrioni, Salih Gjuka, Dhimitër Beratti, Dhimitër Mborja, Dhimitër Zografi,
Murad bej Toptani, Pandeli Cale, Luigj Gurakuqi, Bedri Pejani, Spiridon Ilo,
Thanas Floqi, Qemal Mullaj, Lef Nosi, Myrteza Ali Struga, Nuri Sojliu, Mustafa
Merlika-Kruja, Ferit bej Vokopola, Ymer Deliallisi, Xhemal Deliallisi, Nebi
Sefa, Zyhdi Ohri.
Figura e Ismail Qemalit
dhe Qeveria e Vlorës
Ismail
Qemali është personaliteti që mbart një vlerë dhe një rëndësi të madhe në
historinë e popullit shqiptar. Me aktin e tij, solli pavarësinë e territoreve
shqiptare nga pushtimi osman. Ismail Qemali nuk ndryshoi vetëm fatin e
Shqipërisë, por dhe të Ballkanit në përgjithësi. Ky personalitet me formim të
gjerë pati pozicione të larta drejtuese në Perandorinë Turke, ashtu si edhe
shumë shqiptarë të tjerë, dhe, gjithë eksperiencën e tij e përdori në ndërtimin
e shtetit shqiptar. Ismail Qemali ishte Sekretar i Përgjithshëm në Ministrinë e
Punëve të Jashtme, Ministër i Jashtëm, Ministër i Punëve të Brendshme, i
Drejtësisë; Kryetar i Komisionit Evropian të Danubit; këshilltar a sekretar i
kryeqeveritarëve në vilajete; prefekt në qytete të mëdha a kryeqeveritar në
krahina të mëdha të Perandorisë; kryetar i Dhomës së Deputetëve.
Ai
firmosi i pari Deklaratën e Shpalljes së Pavarësisë me siglën “Ismail Kemal”.
Në deklaratë thuhej; “Në Vlonë më 15/28 të Vjeshtës së Tretë 1328/ 1912.
Asambleja Kombëtare e cila shpalli pavarësinë në 28 nëntor 1912, zgjodhi
senatin me 18 anëtarë. Ismail Qemali zgjidhet kryeministër, nga periudha 4 dhjetor
1912 – 22 janar 1914. Komplotet dhe mosmarrëveshjet bënë që kjo qeveri të ishte
jo shumë jetëgjatë. Pas qeverisë së Ismail Qemalit u krijuan edhe disa qeveri
të tjera, ajo e Turhan Pashës, Sulejman Delvinës, Iliaz Vrionit, gjë që tregoi
një destabilitet politik. Ndoshta nuk mund të quhej një qeveri e mirëfilltë,
por ky akt i dha peshë Shqipërisë të dalë nga pushtimi i gjatë osman, se
përpjekjet e shqiptarëve nuk do të ndaleshin për pavarësi të plotë, se ky vend
nuk ishte pa Zot.
Copëtimi i Shqipërisë, roli
i Fuqive të Huaja
Gjatë
viteve 1910-1912, Shqipëria ishte shndërruar në një vend baruti, ku fqinjët
synonin të rrëmbenin një pjesë të territorit të saj. Kryengritjet e armatosura
të shqiptarëve të viteve 1910, 1911, 1912, që u mbështetën nga fqinjët në
mënyrë tinzare, për të përfituar për veten e tyre, sollën vërtet rënien e
Perandorisë Osmane, por për Shqipërinë fatkeqësisht u hap një kapitull i ri;
copëtimi i territoreve të saj nga fqinjët, si Serbia, Bullgaria, Mali i Zi,
Greqia. Kryengritjet shënuan nisjen e Luftrave Ballkanike që lanë një plagë të
madhe edhe në ditët e sotme, duke e shpërfytyruar Shqipërinë Natyrale.
Shpalljen e Pavarësisë nga Perandoria Turke fqinjët e mbështetën, por, kjo
pavarësi nuk u njoh nga disa vende, kurse Serbia, Mali i Zi dhe Greqia vazhduan
t'i mbanin trupat e tyre në territoret shqiptare. Gjendja e Shqipërisë
pasqyrohej edhe në shtypin e huaj të kohës. Korrespondenti për Ballkanin, Leon
Trocki, thoshte: "fshatra të tërë shqiptarë ishin kthyer në grumbuj
zjarri. Nga kufiri me Serbine e deri në Shkup shihje vetëm zjarr e
plaçkitje...". Ndërsa burimeve të tjera të huaja citonin se, rreth 25 mijë
shqiptarë u vranë vetëm në Kosovë në muajt nëntor 1912-janar 1913.
Më
pas, Konferenca e Ambasadorëve në Londër, më 1913, nën drejtimin e Eduard Grey,
u mblodh pas rënies së Perandorisë Osmane dhe luajti rolin e arbitrit mes
shteteve fqinje ballkanike, që kërkonin të merrnin pjesë të territorit
shqiptar. Konferenca nënshkroi Traktatin e Londrës, për të njohur Principatën e
Shqipërisë si shtet sovran të pavarur nga Perandoria Osmane. Ndërkaq,
konferenca mori vendime që prekën gjysmën e territorit të Shqipërisë së
pavarur, ku Vilajeti i Kosovës iu dha Serbisë, Çamëria Greqisë, Mali i Zi mori
Plavën, Gucinë dhe Ulqinin. Austro-Hungaria pati një rol të veçantë në
Konferencën pati një rol të veçantë në Konferencën e Londrës, duke kundërshtuar
copëtimin e Shqipërisë, pasi kishte interesat e veta në Ballkan, ku kufijtë e
saj shtriheshin deri në Bosnje. Kështu, asaj nuk i interesonte një Serbi rivale
të dilte në det, pasi Austro-Hungaria vetë dilte në Trieste dhe në rajonet
kroate e sllovene. Gjithashtu, Austro-Hungaria ishte kundër dhënies së Vlorës
dhe ishullit të Sazanit Italisë, pasi kjo e fundit do të bllokonte hyrjen e saj
në kanalin e Otrantos. Austro-Hungaria e mbështeti Qeverinë e Vlorës, jo sepse
kishte marrëdhënie të mira me Ismail Qemalin apo e donte vërtet një gjë të
tillë për shqiptarët, por që shtetet kërcënuese të krijonin idenë se Shqipëria
është e pavarur dhe po ndërton shtetin e saj, duke mos lejuar shtrirjen e tyre
deri aty saqë të kërcënohej edhe ndikimi i Austro-Hungarisë në Ballkan.
Roli i Diasporës
Shqiptare
Diaspora
Shqiptare ka dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm për lëvizjen kombëtare
shqiptare. Përpjekjet e saj janë po aq të rëndësishme sa ç’ është edhe roli i
themeluesit të shtetit shqiptar. Diaspora e parë Shqiptare ishte ajo e Italisë
dhe Greqisë, por diaspora shqiptare më e madhe është ajo e Shteteve të
Bashkuara të Amerikës. Fan Noli dhe Faik bej Konica, më 28 prill të 1912, i
dhanë një peshë të madhe rolit të diasporës në çështjen kombëtare shqiptare.
Ruajtja e territoreve shqiptare dhe ruajtja e gjuhës shqipe si një thesar i
çmuar, ishte plaga që mbante ndezur brengën për të ardhmen e kombit. Ishte kjo
brengë, dashuria për kombin, motivi që i mbajti gjallë dhe të mbërthyer deri në
frymën e fundit, për të parë Shqipërinë të pavarur dhe të lirë.
Dy
personalitetet e ndritura, Noli dhe Konica, themeluan Shoqatën Pan-Shqiptare
Vatra, e cila kishte në qendër të saj problemet e Shqipërisë, ku luftoi për
bashkimin e shqiptarëve dhe lirinë e trojeve, duke mos lejuar një copëtim të
dytë të territoreve shqiptare. Vatra ka një vlerë të madhe patriotike edhe në
ditët e sotme, pa të cilën nuk ka kuptim dhe jetë nacionalizmi shqiptar. Vatra,
por edhe të tjera shoqata shqiptare, kontribuojnë me anë të aktiviteteve të
ndryshme dhe shkollave shqipe, për të mbajtur gjallë traditat dhe promovuar
vlerat kombëtare. Më herët u krijua shoqëria e parë shqiptare, “Malli i
Mëmëdheut”, më 1 janar 1906, në shtëpinë e Thanas Viso Mborjes në Buffalo, Nju
Jork. Më pas, më 15 shkurt 1909, pranë shoqërisë “Besa-Besë” në Boston, u krijua
gazeta “Dielli”, me kryeredaktor Fan Nolin, e cila shërbeu në dobi të çështjes
shqiptare. Shkrimtarja dhe publicistja, Sevasti Qiriazi, ka dhënë kontribut me
shkrime në disa revista të kohës. Naim Frashëri, në vitin 1885, bashkë me të
vëllanë dhe shqiptarë të tjerë në Stamboll, pjesë e “Shoqërisë së të Shtypurit
Shkronja Shqip”, arritën të bindin Portën e Lartë për hapjen e një shkolle
shqiptare për djem në Korçë. Ndërsa në 7 mars 1887, u hap zyrtarisht shkolla e
parë shqipe në Korçë, ku mblodhi plot djem dhe vajza, megjithëse shqiptarët
ende nuk ishin në ato kushte për të qenë plotësisht të lirë në vendin e tyre,
në të gjitha aspektet.
Roli i SHBA në fatin e
Shqipërisë
SHBA-të
kanë marrë pjesë në Luftën e Parë Botërore pas tri vitesh, në 1917-ën, përkrah
Bllokut të Antantës. Anglia dhe Franca patën interes të kishin SHBA në krah të
tyre për t’i bërë ballë rrezikut që vinte nga Gjermania. Por edhe vetë SHBA-të
e shihnin si rrezik Gjermaninë, pasi kjo e fundit pati deklaruar se do të
ndihmonte Meksikën të merrte territoret e saj, të pushtuara nga SHBA-të. Duke u
bërë pjesë e diskutimeve për luftën, SHBA-ja kishte një peshë të veçantë në
vendimet që do të merreshin nga fuqitë europiane. Presidenti Udrou Uillson
luajti një rol të rëndësishëm në fatin e trojeve shqiptare, duke mos lejuar një
copëtim të mëtejshëm të Shqipërisë, mes Italisë, Greqisë, Serbisë. Këtu do të
përmendim personalitetin shqiptar, Fan Noli, i cili do të mbahet mend për
takimet dhe dialogun me Presidentin Amerikan, Udrou Uillson, i cili dha ndihmën
e madhe për njohjen e shtetit shqiptar. Edhe përpjekjet e
shumë
atdhetarëve të tjerë dhanë kontribut të madh, që Shqipëria të mos copëtohej në
mënyrë që të humbte komplet kufijtë e saj natyralë. Uillson nuk lejoi copëtimin
e Shqipërisë në vitin 1919, në Konferencën e Paqes në Paris, duke u bërë zëri i
të gjithë shqiptarëve, që kufijtë e Shqipërisë të mos tkurreshin akoma edhe më
shumë pas vendimit jo të drejtë të Konferencës së Londrës, në vitin 1913.
Presidenti u bë një figurë e rëndësishme me anë të programit të tij që ka hyrë
në histori me emërtimin 14 Pikëshi i Udrou Uillson për popujt që kishin qenë
pjesë e luftës. Programi i tij kishte në qendër arritjen e paqes dhe ardhjen e
demokracisë.
Momenti
kur Noli ka dialoguar me Uillson, është një moment i çmuar dhe shumë me fat për
Shqipërinë, por ky nuk ka qenë i vetmi. “Unë si lutës i përulur iu afrova dhe i
thashë ta shpëtonte këtë racë heroike dhe të pashpresë dhe t’i ktheja asaj
bukën e jetës, lirinë”, i ka thënë Noli, Uillsonit. “Unë do të kem një zë në
Konferencën e ardhshme të Paqes dhe atë do ta përdor në favor të Shqipërisë”, i
është përgjigjur Uillson. Austro-Hungaria ka meritë në moscopëtimin e trojeve
shqiptare, sepse kishte interesat e saj në Ballkan. Por, politikani i lartë
amerikan, Udrou Uillson, ka meritën më të veçantë dhe më të sinqertë, për të
mbrojtur kombin shqiptar nga orekeset e fqinjve. Pa rolin e Uillson, ndoshta
sot Shqipëiria nuk do të ekzistonte në hartën e globit. Uillson donte një
Shqipëria të pavarur dhe demokratike, sipas planit të vetëvendosjes së shteteve
të dala nga Lufta e Parë Botërore. Fati i shqiptarëve është i lidhur ngushtë me
SHBA-të, pasi figura të mëvonshme si Bill Klinton, Xhorxh Bush, Marti Ahtisari
kanë dhënë një mbështetje të madhe për pavarësinë e Kosovës. E vetmja periudhë
e marrëdhënieve të ngrira është ajo e diktaturës, kur SHBA ishin pozicionuar
kundër sistemit komunist, kancerit të shoqërisë, por, me rënien e perdes së
hekurt, shqiptarët përqafuan frymën demokratike të SHBA, duke e shndërruar në
aleatin më të besuar.
Kongresi i Manastirit
dhe Rilindasit
Ngjarjet
historike në këtë shkrim janë renditur duke i zbritur vitet, nga shpallja e
pavarësisë, si një moment kyç për Shqipërinë, e deri më herët, te zyrtarizimimi
i Abetares. Kongresi i Manastirit është një moment tjetër historik po aq i
rëndësishëm, i cili dëshmon përpjekjet e shqiptarëve dhe rilindasve
mendjendritur për një Shqipëri të pavarur në të gjitha pikëpamjet. Kongresi i
Manastirit është zhvilluar në qytetin e Manastirit, mes datave 14 nëntor - 22
nëntor 1908, për standardizimin e alfabetit të gjuhës shqipe. Kongresi u mbajt
prej shoqërisë "Bashkimi" në shtëpinë e Fehim Zavalanit, ku ishte
edhe selia e shoqërisë. Pjesëmarrësit në kongres ishin figura të dalluara të
jetës kulturore e politike mbarëshqiptare. U thirrën 50 delegatë si Gjergj
Fishta, Mid'hat Frashëri, Sotir Peci, Ndre Mjeda, Shahin Kolonja, Bajo Topulli,
Parashqevi Qiriazi, Fehim Zavalani. Delegat tjetër nga familja Zavalani ishte
Izet Zavalani, përfaqësues i Follorinës. I zoti i shtëpisë, Fehim Zavalani,
mbajti fjalën hyrëse.
U
vendos alfabeti latin, në mënyrë që shqiptarët të merreshin vesh më qartë me
vendet e tjera. Njohja e kombit shqiptar kërkonte edhe themelimin e shkollës së
pavarur shqipe, që do të arrihej duke i kthyer të gjitha shkollat shtetërore
turke në Shqipëri, në shkolla kombëtare. Gjuha amtare shqipe do të vendosej si
gjuhë mësimi në të gjitha këto shkolla shtetërore, ndërsa turqishtja do të
mësohej si lëndë e veçantë, duke filluar nga viti i katërt i shkollës fillore.
Një nga kërkesat më të rëndësishme në fushën e arsimit ishte ajo për themelimin
e një universiteti shqiptar, që kishte qenë aspiratë e hershme e rilindësve.
Përpjekje
të mëdha ka bërë edhe kleri katolik, ku sipas dokumenteve dhe studimeve që janë
bërë, priftërinjtë hapën shkolla që datojnë nga viti 1585; në Kurbin më 1632;
shkolla e Pllanës dhe të Blinishtit në vitin 1644; shkolla e mesme në Janjevë
të vitit 1670; shkolla e Rrjollit, e hapur nga Pjetër Bogdani me mësues Marin
Gjini, në vitin 1675; shkolla e Shkodrës, e hapur nga Filipi, nga Shkodra, në
vitin 1698, e shumë shkolla të tjera. Populli shqiptar ka kaluar nëpër vuajtje
dhe sfida të mëdha, padrejtësi që i janë bërë nga Europa dhe fqinjët,
megjithatë ka arritur t’ia dalë mbanë edhe pse në situata tensioni,
konfliktesh, etj.
Gëzuar
Festën e Flamurit! Duke qëndruar të bashkuar, duke besuar dhe punuar fort për
kombin dhe veten, askush nuk do të na rrëzojë dinjitetin, nderin,
personalitetin dhe krenarinë!
https://www.facebook.com/profile.php?id=100009811865594