Gani Mehmetaj: Kalorësi i Jerinës

Gani Mehmetaj

Kalorësi i Jerinës

Në ëndërr m’u diftue Jerina. E bukur, e brishtë, flurore, me hire tunduese që të linin pa mend. Ajo më grishte me zë përdëllues e urdhërues njëkohësisht. E ndieja veten në trans. Kapërcenim maja e shkrepa, fluturoja pas saj pa flatra. Sa më shumë i afrohesha, aq më shumë më largohej. Dikur u zhduk në tisin e hollë të mjegullës sipër kështjellës. Më mbërtheu pikëllimi. Desha ta grishja në mjegullën që dendësohej, por zëri nuk më dilte. Mbeta gojëhapur. Një shije e athët më pështillej nëpër gojë e buzë. U zgjova trembshëm, shikova anash se mos e pikasja dritaren e ngushtë nga doli vajza e bukur e ëndrrës që m’u diftue. Isha edhe më i dëshpëruar që ajo ishte ëndërr.

- Ju kalorësit të gjithë të njëjtë jeni, -nuk e dija nëse ma kishte thënë në ëndërr derisa fluturonim sipër shkrepave, ose e kisha nga goja e kalorësve vendës dje pasdite. Ajo, më thanë, e la këtë botë nga pikëllimi për të fejuarin kalorës, që nuk iu kthye, ndërsa i kishte premtuar.

Kështjella ku e bëra natën e mbante emrin e saj. Nga këtu u nis në luftë Desarati, i fejuari me kohortën e kalorësve. Legjenda që e dëgjova thoshte se Jerina e bukur e priti kalorësin shtatë vjet, por ai nuk erdhi, as nuk i dërgoi fjalë. Dhe një ditë ajo e humbi durimin, u zhduk, apo shkoi pas kalorësit për të cilin hamendësohej se u vra në Daki. Disa mendonin se ajo e mori malin nga dëshpërimi. Askush nuk e dinte fatin e saj, sikurse nuk e dinin fatin e Desaratit e kalorësve të tij. Ishin treqind kalorës. Nga pikëllimi Jerina u shndërrua në lule. Për kalorësin Desarat u tha se një ditë u ngrit nga të vdekurit, u bë hyjni a gjysmë hyjni, nuk e përcaktonin dot, që t'i mbronte kalorësit e vetmuar nga Iliria deri në Daci e më tute në Skithi. Ai vigjilonte natë e ditë mbi ta.

Pas ëndrrës që ma prishi gjumin mu kujtua se brodhëm shtatë ditë nëpër male e kreshta në kërkim të një grupi dezertorësh sorbianë të shpartalluar. Sa kalonim një kreshtë, na thoshin se i kanë parë në kreshtën tjetër. U dërmuam nga kalërimi. Kuajt mezi ecnin në një terren të vështirë. Natën e bëmë nëpër shpella e prapa lisave, ditën kalëronim nëpër dhiare të rrëpinjta, por cubat e huaj nuk i ndeshëm, as gjurmë të tyre nuk pamë. U kthyem në kështjellën e parë më të afërme, në Kështjellën e Jerinës. Kalorësit që ishin me mua ende flinin: Skerdilaidi me gjumë të rëndë gërhiste, Doriani mbllaçiste, Konstantini e Glauku flinin përmbys me frymëmarrje të zëshme, Dimali bisedonte me dikë jerm, gjithnjë duke iu hakërryer, të tjerët nuk i shihja nga këndi im.

Më vërshuan pyetjet kryeneçe që nxirrnin krye njëra pas tjetrës: Është kjo jeta që e kam kërkuar? Jam i kënaqur me të, apo kam pritur ndryshe? Sikur ta nisje nga e para, ku do t'ia nisje?

Kronistët e moçëm shkruanin se asnjëherë nuk të del ashtu si e pret. Ngjarjet janë të paparashikuara, njerëzit të çuditshëm, kurse fati mbase është paracaktuar më parë. Gjërat përsëriteshin, por asnjëherë në të njëjtën mënyrë. Vetëm kur i raportoja komandantit, gjithnjë më duhej të paraqitesha nga e para: Unë, Daors Daidiani, nga korpusi i dytë i kalorësisë. Edhe raportet e shkurtra që i dërgoja më vonë në qytet me këtë paraqitje në krye të pergamenës i nisja. Karrierën ushtarake e fillova me entuziazëm, isha i etshëm për famë e aventura, isha i gatshëm ta sfidoja veten në kufijtë e durimit njerëzor, sepse që nga dita e parë e marshimeve kontinentale ajo kërkohej nga ushtari e kalorësi, dy epitete për të cilat na thoshin se duhej t'i meritonim. Në jetën tonë prej ushtaraku jeta e vdekja bashkëjetonin.

-Po e humbe durimin, je i mbaruar, - më thoshte komandanti, kur më shihte të lodhur pas betejës.

- Nëse nuk vret, të vrasin!

Këto dy këshilla na ndiqnin kudo. Më vonë të njëjtat fjalë ua thosha ushtarëve që i udhëhiqja drejt vdekjes, gjithnjë me shpresën se armiku do të vdiste e jo ne. Frika nga vdekja na bënte më të vëmendshëm, më të etshëm për jetë, por na shndërronte në ushtarë mizorë. Duhej të vrisnim që të mos na vrisnin.

Pas mëngjesit e përshëndetjes me komandantin e Kështjellës së Jerinës, Justinin, u kthyem në kazermën tonë, tri orë kalërim nga këtu. Raporti që i dhashë komandantit tim ishte i shkurtër dhe i thatë:

- Cubat nuk i hasëm askund. Nuk lamë vend pa i kërkuar. Ata firuan si retë.

Më pa i habitur, por nuk më tha asgjë. Hoqëm parzmoret e përkrenaret, shkundëm pluhurin nga flokët e trupi i mpirë. Të tjerët na shihnin me kërshëri, por nuk nxitonin të na pyesnin. Ishim dymbëdhjetë kalorës të shkalafitur. Pas darkës, e rrëfimeve për bëmat tona, mezi prisnim të harroheshim në gjumë.

Jerina nuk më doli më në ëndrra, rrallë e kujtoja fatin e saj edhe në zhgjëndërr, por kalorësin e saj, që u bë hyu ynë mbrojtës e thërrisja sa herë zihesha ngushtë. Për të thuhej se endej në Dardani e Iliri, kaptonte rrafshnaltat në Daci e Traki. Edhe ata i bënin blatime hyut tonë, por me një emër tjetër. Më shtrëngonte diçka në kraharor, kur e kujtoja fundin e tij tragjik, vrasjen në pritë, vdekjen e treqind kalorësve dhe bredhjen vetmitare si hije me kalin e trembur nëpër natën e trazuar. Ai vuante që nuk i shpëtoi të treqind kalorësit, vuante edhe që nuk e mbajti fjalën se do t'i kthehej Jerinës.

Nga romani "Kalorësit e Dardanisë''