Hazret Mirza Bashir Ahmadi: Zoti Ynë

Nysret Ismajli

Për  Revistën Zemra Shqiptare Prof. Nysret Ismajli

Zoti Ynë

Nga  Hazret Mirza Bashir Ahmadi
(1893 – 1963)

Parathënie

Më kanë kërkuar që të shkruaj një parathënie të shkurtër të përkthimit të librit në gjuhën angleze “Our God” që ishte shkruar në gjuhën urdu “Hamara Khuda” (titullohet në gjuhën urdu)  nga babai im, Hazret Mirza Bashir Ahmadi kur ai ishte në rininë e tij të hershme.

Përshtypja ime e thellë dhe e qëndrueshme rreth të atit tim përqendrohet tek bindja dhe dashuria e tij e pakufizuar ndaj Zotit, Profetit të shenjtë të Islamit s.a.v.s. si dhe Mesihut të Premtuar a.s. Duket sikur e gjithë jeta e tij vërtitet rreth tyre. Në mbledhjet familjare, sidomos kur ai u drejtohej fëmijëve të tij dhe u tregonte historitë për secilën nga tri dashuritë, nga emocionet e thella sytë e tij mbusheshin me lot. Në mendjen time unë mund ta shikoj atë edhe tani, sikur kjo ka ndodhur sot, kurse në të vërtetë ato ngjarje u përkasin rreth 70 viteve më parë. Nuk është çudi që të jetë kështu, sepse ai na drejtohej me sinqeritetin dhe me dashurinë e plotë.

Kështu që kjo nuk është e rastësishme që ai shkroi libra për këto tri tema që ia drejtuan jetën dhe ia morën vëmendjen e tij. Përveç librit të  tij “Hamara Khuda” (“Zoti Ynë”) që është shkruar sidomos për të rinjtë që ishin të ndikuar nga sulmi i vrullshëm i literaturës ateiste, pas shumë hulumtimeve ai gjithashtu shkroi “Sirat-un-Nabi” (“Jeta e Profetit s.a.v.s.”) në tri vëllime. Ky libër ishte pritur me shumë vlerësime dhe ngazëllim edhe në mesin e personaliteteve të shquara jo ahmadianë sikurse që ishte Sir Muhammad Iqbal. Ajo që më së shumti u bëri përshtypje lexuesve ishin përgjigjet bindëse dhe sqarimi e atyre çështjeve, të cilat tërhoqën shumë kritikë në perëndim, si p.sh. robëria, poligamia, koncepti i vërtetë i xhihadit, luftërat mbrojtëse dhe ndalimi i plotë i forcës në çështjet fetare dhe në ato të ndërgjegjes.
Libri tjetër i tij që titullohet “Sirat-ul-Mahdi” (“Jeta e Mehdiut” (të Mesihut të Premtuar)) është i botuar gjithashtu në tri vëllime. Edhe ky libër është shkruar me dashuri dhe devotshmëri të madhe duke siguruar një varg ngjarjesh të ruajtura nga jeta e Mesihut të Premtuar a.s.

Në fund, më lejoni t’ju shtroj me përulësi një kërkesë për lutje për të atin tim. Ju lutem, kurdoherë të gjeni mundësi lutuni pak edhe për të, shpirti i tij të gjejë kënaqësinë dhe fëmijët e tij të mbeten mirënjohës përgjithmonë.

M. M. Ahmad
(Ish-Kryetar i Bankës Botërore)
Kryetari i Xhematit Mysliman Ahmadia në SHBA
Korrik, 2002

ZOTI YNË

Autori: Hazret Mirza Bashir Ahmadi
(1893 – 1963)

Disa sqarime elementare rreth qenies së Zotit të Madhërishëm

Parathënie:

Që prej shumë kohësh kisha dëshirë që të përgatisja, për dashamirët e rinj dhe miq, një shkrim rreth qenies së Zotit të Madhërishëm, në të cilin, të përmenden shkurt, provat që mund të vërtetojnë se ka një Zot, i cili është Krijues dhe Padroni ynë, dhe të lidhesh me Të është më se e domosdoshme; ku të përmenden edhe cilësitë që e karakterizojnë Atë, dhe cilat mund të jenë dobitë duke u lidhur me Të, etj. Por deri më sot, për shkaqe të ndryshme nuk arrita të plotësoja dëshirën time. Vetëm para disa ditësh, një i nderuar (Zoti i mundësoftë të mirat e të dyja botëve) më bëri disa pyetje në mënyrën e tij rreth Zotit. Kjo ma ringjalli dëshirën time të vjetër dhe unë duke i vlerësuar pyetjet e tij si një nxitje hyjnore, vendosa të shkruaja për këtë temë. Askush nuk ka mundësi që të bëjë diçka përveç Zotit, dhe unë i mbështetem dhe i përulem vetëm Atij.

Me fjalët e mia të lartpërmendura nuk duhet kuptuar që unë jam përgatitur në mënyrë të veçantë për të ndërmarrë këtë punë, ose se dua të ndriçoj këtë temë me një dituri të veçantë. Dëshira ime është vetëm që të parashtroj disa çështje nga njohuritë që kam rreth kësaj teme, që janë të përgjithshme për t’u kuptuar, dhe t’i shkruaja ato për të rinjtë dhe miqtë tanë, në mënyrë të thjeshtë dhe të shkurtër, dhe në dashtë Zoti, kjo të bëhet udhëzim për ndonjë shpirt të humbur ose t’i forcojë bindjen ndonjë të lëkunduri apo t’i sjellë qetësi ndonjë të shqetësuari, dhe të dashurit e mi ta njohin Zotin dhe Padronin e tyre të Mëshirshëm dhe më të Dashuruar nga të gjithë të dashuruarit, njohja për Të dhe afrimi drejt të Cilit është qëllimi i jetës sonë.

Por para se të filloj të trajtoj këtë temë unë dua t’i lutem Zotit: O Zoti im! Ti i njeh të gjitha mangësitë e mia dhe për Ty nuk është e fshehtë dija ime dhe veprat e mia. Ti, me bekimin Tënd, më mundëso mua ta mbaroj këtë temë për hirin Tënd, dhe më ngjall fuqinë në fjalët e mia dhe drejtoje penën time vetëm në rrugën e së vërtetës dhe të drejtësisë, sa t’u leverdisë robërve të Tu dhe ata të gjejnë qëllimin më kryesor të jetës së tyre duke të njohur Ty. O Udhëheqësi dhe Ndihmëtari im! Ndonëse unë e gjej mirësinë në synimin tim, por edhe për veten time Ti di më shumë se unë, pra, nëse është ndonjë e keqe e fshehur në synimin tim, atëherë më mëshiro dhe më pastro mua, në mënyrë që shkrimi im të mos i humbas bekimet e Tua, që zbresin prej Teje për të forcuar të vërtetën. O Zoti dhe Padroni im! Ashtu bëje Ti! Amin, thummë Amin!

Gjendja e sotme në besimin e Zotit

Në fillim desha të shprehja pikëllimin dhe brengën time për gjendjen e sotme të njerëzve në besimin e Zotit në përgjithësi. Sa për të thënë, të gjitha fetë që janë në botë, besojnë në qenien e Zotit. Dhe njerëzit që u përkasin feve të ndryshme, thonë se janë besimtarë të Tij, përveç një pjese të vogël që e mohojnë kategorikisht Zotin. Por nëse do të vështrosh në thellësi dhe të studiosh gjendjen e tyre të besimit atëherë do të shihet qartë se ky besim s’është tjetër përveç një trashëgim traditash, që nuk ka asnjë lidhje me të vërtetën. Ngaqë fetë e tyre u mësojnë dogmën se “ju keni një Zot” dhe po ashtu ata, brez pas brezi, e dëgjojnë thënien se “kemi një Zot” edhe vetë ata e ndiejnë që duhet të jemi të bindur në fenë tonë, sa të mos shthuret gërshetimi i shoqërisë; për më tepër atyre u ngjallet herë pas herë zëri i instinktit të tyre që u thotë se ndoshta në të vërtetë ne kemi një Zot, ata nuk guxojnë ta mohojnë kategorikisht Zotin dhe paraqiten si besimtarë. Por në të vërtetë ata nuk besojnë në Zot dhe zemrat e tyre janë boshe për nga besimi, ashtu si një shtëpi e braktisur nga njerëzit e saj.

Unë nuk e them këtë për ndonjë popull të caktuar ose për njerëzit e ndonjë feje të caktuar, por e them për të gjithë njerëzit dhe për të gjitha fetë e botës. Sepse unë shikoj që ndjekësit e feve të ndryshme, d.m.th. zorastrianët, budistët hindutë, hebrenjtë, krishterët, myslimanët etj të gjithëve u është futur thellësisht ky helm i cili mund të quhet “helmi i mosbesimit”. Erërat përvëluese të materializimit s’kanë lënë asnjë kopsht të besimit pa e zhuritur. Nëse dikush më kërkon prova për mendimin tim atëherë, me bekimin e Zotit, mund t’i nxjerr mjaft arsye të cilat nuk mund ti mohojë ndonjë i mençur. Por, këtu unë dua t’iu shtroj pyetjen atyre që dyshojnë në këtë se; a mund të thonë ata me sinqeritet, pasi të kenë shqyrtuar zemrat e tyre dhe të kenë analizuar njerëzit që jetojnë rreth tyre, se a e besojnë ata në Zotin në të vërtetë? Nuk flas për besim ritual, të trashëguar nëpërmjet gojëdhënave, por e kam fjalën për besimin e vërtetë dhe të gjallë. Qenia e Zotit, a është aq e ndjeshme dhe e dëshmuar për ta, ashtu siç i shikojnë dhe i dëshmojnë gjërat materiale të kësaj bote? Domethënë a besojnë ata në Zot ashtu siç kanë besim, për shembull, se ky është dielli, kjo është hëna, ky është mali, ky është lumi, kjo është shtëpia jonë, këta janë prindërit tanë, ky është miku im? Nëse ata nuk kanë besim të tillë atëherë duhet të kuptosh se ky s’është besim, por është vetëm një lloji dyshimi dhe kjo është sikur ata kanë përqafuar një të vdekur dhe të kalbur duke e menduar atë si të gjallë.

Nëse ju thoni se ky nivel i besimit është niveli më i lartë, të cilin shumë pak njerëz e arrijnë dhe ata janë njerëz të zgjedhur, atëherë unë ju them se edhe kjo është një dëshmi për paditurinë tuaj. Sepse niveli më i lartë i besimit është ai, shijen e të cilit nuk e dini fare dhe ndoshta shumë prej jush as nuk mund ta imagjinojnë. Niveli i besimit që kam përmendur më lartë, që duhet të besosh në Zot në mënyrë të atillë siç beson në gjërat materiale të kësaj bote, faktikisht është një nivel mesatar. A nuk e keni lexuar në Hadithet (thëniet e Profet Muhammedit s.a.v.s.) që një nga dukuritë e përgjithshme të besimit është se besimtarit i pëlqen të hidhet në zjarr dhe të digjet dhe nuk e lë besimin e tij. Por unë ju them se nëse ju jeni larg prej kësaj dukurie, atëherë dua t’ju pyes vetëm kaq, dhe më thoni sinqerisht se a ndikon besimi juaj si një e vërtetë e gjallë mbi jetën tuaj të përditshme? A e ndieni në të vërtetë dashurinë ndaj Zotit dhe frikën e zemërimit të Tij? A ju nxit realisht besimi juaj për të mirën dhe a ju largon nga e keqja? Në të gjitha çështjet, a  keni besim të vërtetë tek Zoti apo te mjetet materiale?

Nuk e kam fjalën që a ndieni ndonjë lidhje në zemrën tuaj me Zotin ndonjëherë, ose kujtimi i Tij, ndonjëherë, ju ndalon nga mëkatet dhe ju nxit për vepra të mira, ose nëse kur bindja juaj shkon te Zoti duke mos menduar për mjetet materiale? Sepse ndodhi të tilla ngandonjëherë, nuk mund të thuhet se janë pasojë e besimit. Një gjendje e tillë mund t’i krijohet edhe atij, që jo vetëm që nuk e mohon Zotin, dhe herë pas herë i shkon mendja se “ndoshta në të vërtetë ka një Zot, që më ka krijuar mua dhe që drejton tërë sistemin e gjithësisë, para të Cilit unë duhet të paraqitem një ditë”. Një njeri i tillë, deri në një farë mase, sigurisht do të ndiejë një lidhje me përfytyrimin e Zotit, i krijuar nga vegimi i tij, i cili nganjëherë e largon atë nga mëkatet dhe e nxit herë-herë për të mirën, dhe shikimi i tij disa herë i kapërcen edhe mjetet materiale dhe shkon te Zoti dhe ai fillon të mendojë se qenia më e besueshme është qenia e Zotit. Por kjo nuk është gjendja e besimit, por mund të quhet veçse një gjendje dyshimi, e cila e bën të lëkundet si lavjerrës. Besimi i vërtetë është vetëm ai që bëhet një pjesë e pakëputshme e jetës së njeriut, dhe bëhet ushqimi i shpirtit të tij dhe që vepron si një fener udhëzimi, që gjithmonë e largon nga rrugët e zymta të mëkateve, dhe nëpërmjet këtij feneri, para syve të tij, shfaqen rrugët e veprave të mira dhe të gjitha mjetet materiale nuk vlejnë asgjë për të, d.m.th. të mos e ketë besimin e vërtetë në ato por ta ketë vetëm në qenien e Zotit të Madhërishëm që është krijuesi i të gjitha mjeteve. Dhe pastaj zjarri i dashurisë ndaj Zotit gjithmonë të jetë i ndezur në zemrën e tij dhe frika e zemërimit të Tij ta pushtojë gjithnjë zemrën e njeriut.

A gjeni një besim të këtillë në zemrat tuaja? Nëse jo, dhe ka shumë mundësi që jo, atëherë duhet të turpëroheni që ta quajeni vetën besimtarë, dhe nisuni në kërkimin e atij besimi që zbret prej qielli dhe si një llambë e fuqishme i ndriçon edhe skajet më të errëta të zemrës suaj. Atëherë qenia e Zotit nuk mbetet si një idhull i përfytyruar, i krijuar nga mendja juaj por shfaqet si një i Gjallë, i Përjetshëm, Sundues i Gjithëfuqishëm por edhe i Gjithëmëshirshëm dhe Dashamirës, mbretëria e të Cilit bëhet shumë më e dukshme se mbretëritë e kësaj bote.

Pra, kjo është e vërteta, që nuk mund të mohohet se besimi i vërtetë në këtë kohë mungon në botë. Dhe mungon jo vetëm në zemrat e njerëzve të thjeshtë, por edhe në zemrat e atyre që quhen prijësit e feve dhe që kujtojnë se janë kujdestarët e besimit të njerëzve, pra edhe ata janë bërë pre e ateizmit. Ata, ose po e mashtrojnë botën, ose vetë janë të mashtruar, sepse fjalët e tyre janë të pasura por zemrat janë të zbrazëta.  Sot, në të vërtetë, bota është e kapluar nga një errësirë e thellë në lidhje me besimin, dhe nuk duket asnjë dritë e dobët në ndonjë skaj të botës, që mund të ndriçojë disi rrugën për ndonjë udhëtarë të lëkundur. A nuk do të ishte e nevojshme, që në një kohë të tillë, të errët, sipas praktikës së hershme të Zotit të Mëshirshëm, që dielli i paraqitjes së Tij të lindej nga horizonti i zemrës së ndonjë robi të Tij të pastër, dhe të ndriçonte botën? O të dashurit e mi! Zgjohuni, dhe vendoseni ballin tuaj të përulur para pragut të Zotit, se Ai e pa gjendjen tuaj dhe e ka ngritur diellin e Tij shpirtëror nga lindja për ju. Tani, hapini dritaret e zemrës suaj dhe lini këto rreze shpirtërore të futen në to, sa t’i largojnë errësirat e dyshimeve nga zemrat tuaja dhe sa të shndërrohet nata në ditë.

Nëse Zoti është, pse nuk duket?

Tani, para së të filloj temën kryesore, dua të heq një dyshim që zakonisht lind në zemrat e njerëzve, i cili është, se nëse ka Zot atëherë pse nuk duket? Faktikisht ky dyshim nuk është i sotëm, por atë mund ta gjejmë në çdo kohë. Kështu që, në Kuranin e Madhërishëm, është përmendur se edhe ateistët e shkretëtirës së Arabisë, i kishin bërë të njëjtën pyetje Hazret Muhammedit s.a.v.s. (Sureja 17, Beni Isra’il, vargu : 93) dhe i kishin kërkuar që “nëse do të na tregosh Zotin, atëherë do ta besojmë”. Por unë gjithnjë kur e dëgjoj këtë pyetje, ose e lexoj diku, më vjen shumë keq për ata që e shtrojnë atë. Pikëllim! Kur njeriu fillon të lëkundet, një perde e mbulon mendjen e tij, në atë mënyrë që ai nis të mohojë edhe gjërat shumë të qarta. Kjo pyetje nëse shtrohej në kohët e kaluara të hershme, ndonëse është e palogjikshme dhe e rreme, përkohësisht mund të ngatërronte njerëzit e trashë nga mendja, por në kohën tonë të shtrohet kjo pyetje është shumë e habitshme. Madje unë çuditem për gjendjen mendore të atij njeriu, që përpiqet të ndiejë kënaqësi duke bërë një pyetje të tillë. Sipas mendimit tim pyetje të tilla mund t’u shkojnë përshtat vetëm fëmijëve ose  atyre që janë me të meta mendore. Megjithatë, ngaqë kjo quhet një pyetje e zakonshme prandaj edhe duhet sqaruar. Unë shkurt do t’i përgjigjem kësaj, dhe pastaj do të kthehem në temën kryesore.

 Në këtë botë, për të fituar dituri rreth gjërave të ndryshme ka mjete të ndryshme. Për shembull ka shumë gjërat që mund t’i njohim duke i parë, duke i dëgjuar, duke i shijuar, duke i nuhatur apo duke i prekur ato etj. Dhe të gjitha këto mjete janë njësoj të besueshme. Nuk kemi asnjë të drejtë të themi që një gjë të caktuar të cilën duam ta njohim, mundemi ta njohim vetëm me anë të një shqise të caktuar prej këtyre shqisave. Për shembull ngjyrat mund t’i dallojmë vetëm duke i parë ato, aromën  mund ta njohim vetëm duke e nuhatur atë, po ashtu për zërin kemi veshët. Do të jetë budallallëk nëse do të thuash se nuk do ta besoj këtë ose atë aromë derisa të mos e shoh; ose derisa të mos e nuhas ndonjë ngjyrë ose derisa të mos e prek ndonjë zë nuk do të besoj në të. Ai që bën pyetje të tilla do të quhet budalla dhe nëse nuk do të çohet në çmendinë, ai do të mbetet si qesharak për njerëzit çapkënë. Por është shumë e habitshme që njerëzit shpesh herë bëjnë pyetje të tilla edhe për Zotin, prapë këta mbahen si të mençur në shoqëri. Pse asnjë rob i Zotit nuk i pyet këta, se cili është shkaku i kësaj çmendurie! A vetëm qenia e Zotit ka mbetur për t’u tallur me një përbuzje të këtillë?

Deri këtu unë i kam përmendur vetëm ato gjëra të cilat mund t’i dallojmë me anë të shqisave. Por, në këtë botë, ka gjëra të panumërta të cilat ne nuk mund t’i dallojmë me anë të shqisave, e megjithatë prapë ne besojmë në qenien e tyre, ashtu siç besojmë në gjërat e tjera që mund t’i dallojmë me anë të shqisave. Për shembull fuqinë magnetike, a mund ta shihni me sy, a mund ta dëgjoni, a mund ta nuhasni, po ashtu a mund ta shijoni apo mund ta prekni atë me dorë? Kurrsesi! Por a ka ndonjë prej jush që do të guxojë ta mohojë këtë fuqi? Unë patjetër e përsëris se jo. Sepse ju e shihni veprimin dhe rezultatet e saj, edhe pse nuk mund ta konceptoni këtë fuqi drejtpërdrejtë me anë të ndonjë shqise. Dhe asnjëherë nuk ju shkon mendja që “ne ngaqë nuk e kemi parë këtë fuqi, as e kemi dëgjuar e as nuk e kemi nuhatur apo shijuar, por edhe nuk e kemi prekur atë, prandaj nuk mund ta besojmë”. Në mënyrë të ngjashme është edhe fuqia elektrike, e cila nuk duket fare por mbizotëron në jetët tuaja. Pra edhe këtë nuk mund ta mohoni, ndonëse s’mund të dëshmoni asgjë për të nëpërmjet asnjërës prej shqisave tuaja. Por ju besoni në qenien e saj ashtu siç besoni, për shembull, në diell, në hënë, në mal etj.

Mendoni edhe për ndjenjën e dashurisë. A ka ndonjë që mund ta ketë parë, dëgjuar, nuhatur apo prekur atë? Unë nuk e di nëse ndër lexuesit e këtij libri, a ka ndonjë prej tyre që e ndien fortë dashurinë; nëse ka, atëherë unë do ta pyesja se a nuk e sheh ai që një zemër kaq e vogël, që ndoshta nuk mund të peshojë as një çerek kile, mban një oqean të pafundmë të dashurisë, i cili kur arrin të dallgëzohet, mbase, bëhet më i fuqishmi ndër të gjitha krijesat e Zotit të Madhërishëm. Është dashuria, ajo që një njeriu të dobët dhe të paaftë i jep një fuqi të tillë që ai, për të dashurin e tij, u bën sfidë edhe maleve të larta, kalon shkretëtirat, bëhet gati të ndeshet edhe me egërsirat ose të hidhet i gjallë në zjarr dhe me furi përballon edhe dallgët e fuqishme të detit por nuk dorëzohet. Ai, i kalon netët pagjumë dhe ditën bredh si një i çmendur; dhe e rrjedh gjakun e tij duke e shndërruar në lot por nuk këputet. A ka njeri në botë që mund të pretendojë se kjo fuqi nuk ekziston? Por kush e ka parë këtë fuqi? Kush e ka dëgjuar? Kush e ka nuhatur? Kush e ka shijuar ose kush e ka prekur? Të ngjashme janë edhe ndjenjat e tjera të fuqishme si për shembull, mëshira, zemërimi, epshi, etj. të cilat ekzistojnë, edhe pse nuk i keni dëshmuar drejtpërdrejtë nëpërmjet ndonjërës nga shqisat. Pra, ky është një mendim fëmijësh, të kërkosh një gjë të caktuar me anë të një shqise të caktuar. Qëllimi është që ta perceptosh atë, me anë të çfarëdo lloje shqise. ... Sa dëshpërim i madh! “Vëma Kadarullaha Hakka Kadrihi” “Njerëzit nuk e vlerësuan Zotin ashtu siç duhej vlerësuar”. (Sureja El-Hexh, vargu 75)

Të dashur! Duhet të kuptojmë se sa më pak delikate të jetë një gjë, aq më lehtë mund të kapet me anë të shqisave dhe sa më shumë delikate (e patrupëzuar) të jetë, aq më i vështirë është perceptimi me anë të tyre. Pikërisht për këto arsye, kur përpiqemi të mësojmë diçka për çështje delikate, ne duhet të mbështetemi në cilësitë dhe veprimet e tyre më shumë sesa në vëzhgimin e drejtpërdrejtë.

Si është e mundur atëherë që Zoti që është Qenia më delikate  dhe gjithashtu Krijuesi i çdo gjëje delikate të perceptohet nga sytë tanë? Kundërshtimi i kritikëve, që thonë se nuk do t’i besojnë Zotit përderisa nuk mund ta shikojmë Atë me sytë tanë, është absurd. Kjo do të nënkuptonte se këta kritikë ose besojnë se Zoti është një qenie trupore, ose së paku dëshirojnë që Zoti të marrë një formë trupore që ata të jenë plotësisht të sigurt se e shikojnë Atë me sytë e tyre.

Por problemi është se në këtë botë ka miliona njerëz të verbër. Atëherë edhe ata kanë të drejtë të kërkojnë që Zoti duhet të marrë një formë tjetër materiale, e cila mund të preket, të nuhatet ose të shijohet. A nuk arrin kjo deri në atë shkallë sa të tallemi me Zotin? Sa e turpshme për një njeri që pretendon se ka mendje dhe zemër dhe që thotë se ne nuk mund ta besojmë Zotin përderisa të mos shohim gjithçka. Por nëse Zoti do të shikohet nga sytë e dikujt, atëherë nuk do t’ia vlente të besoje në Të.

Për shembull Zoti është i patrupëzuar, por në këtë rast Ai do të bëhej i trupëzuar. Zoti është i pakufizuar, por në këtë rast do të bëhej i kufizuar. Për më tepër nëse Zoti do të merrte pamje të formave trupore dhe të kufizuara për botën tuaj, atëherë cila do të ishte garancia se ju nuk do ta kundërshtonit Atë, duke thënë se ju nuk besoni në një Zot të trupëzuar dhe të kufizuar.

O Zot! Sa të përsosura dhe të shenjta janë vetitë e Tua! Çdo veti e Tij është e ruajtur nga një veti tjetër. ... I mjerë është ai që nuk e kupton këtë të vërtetë, sepse është në pragun e shkatërrimit.

Shkurt, madhështia e Zotit qëndron në delikatesën e Tij dhe të mos jetë i kufizuar nga shikimi fizik i njeriut. Dhe s’ka vend të dyshohet për qenien e Tij nëse ne nuk e shikojmë, sepse ka edhe mënyra të tjera më të sigurta dhe më bindëse, nëpërmjet të cilave ne mund ta njohim Atë. Pra o të dashur! A do të ndiqni ata njerëz të cilët kanë besuar në fuqinë magnetike, në energjinë elektrike, që u dorëzuan para fuqisë së kohës të hapësirës dhe u nënshtruan para epsheve ose ndjenjave të tjera, edhe pse nuk i kanë parë me sy, por nuk u bënë gati që ta adhuronin Zotin dhe të përuleshin para Tij. Jo! Ju nuk do të bëni gjëra të tilla!!

Pse ne duhet ta kërkojmë Zotin?

Tani unë do të hyj në temën kryesore. Pyetja e parë që neve mund të na dalë është, pse duhet të kërkojmë rreth Zotit? Domethënë pse duhet të futemi në këtë hetim se a ka Zot apo jo? Atij që mohon qenien e Zotit, deri në një farë mase, është normale që t’i lindë kjo pyetje dhe të mendojë pse duhet të harxhojë kohën dhe aftësitë e tij rreth kësaj çështjeje. Prandaj kësaj pyetjeje duhet t’i përgjigjemi.

Për domosdoshmërinë e të fituarit të njohurive për çdo gjë ne duhet të nisemi nga dy kritere. Së pari, duhet të marrim parasysh se, nëse e përvetësojmë një gjë, a është ajo e dobishme për ne apo jo? Nëse ajo, për shumë arsye, është e leverdishme atëherë e përvetësojmë atë, përndryshe e lëmë.

 Kriter i dytë që marrim parasysh është se mos ajo gjë është e dëmshme për ne. Nëse dyshojmë se mund të kemi ndonjë pasojë nga ajo, atëherë nuk është e nevojshme që ta marrim atë, përndryshe e marrim. Pra, nëse dihet që një gjë është e dobishme atëherë duhet ta marrim atë dhe nëse është ajo e dëmshme nuk do ta marrim atë. Mbi bazën e këtij kriteri vlerësohet edhe shkalla e nevojës dhe e domosdoshmërisë së një gjeje. Domethënë nëse ajo është shumë e dobishme për ne që ta marrim, atëherë ne nuk e lëmë pa e marrë atë dhe anasjelltas.

Tani hajdeni, ta diskutojmë pyetjen që shtruam më sipër mbi bazën e këtij kriteri. Me fjalë të tjera, duhet të dimë se; nëse ka Zot a është e dobishme që të besojmë tek Ai, po ashtu a është e dëmshme nëse nuk do të besojmë tek Ai? Për të vendosur, duhet të dimë edhe natyrën e kësaj pyetjeje që parashtruam rreth Zotit. Nëse qenia e Zotit na shtrohet para nesh si një çështje, a e besojmë atë apo jo, dhe nëse ajo nuk ndikon në jetën tonë drejtpërdrejtë, duke qenë vetëm një çështje për njohuri, atëherë është e qartë se kjo çështje u takon vetëm specialisteve të fushës së dijes, dhe të gjithë njerëzit e tjerë kanë të drejtë të mos pranojnë që të futen në këtë hetim dhe ta kufizojnë dijen e tyre deri tek ato gjëra të cilat ndikojnë drejtpërdrejtë në jetën e tyre. Për shembull nëse dikush na njofton se “unë kam zbuluar një yll të ri, që është kaq larg nga toka dhe nuk ndikon mbi planetin tonë dhe as nuk ka ndonjë lidhje me Sistemin Diellor”, atëherë ky njoftim mund t’iu hyjë në punë vetëm atyre që janë dijetarë të fushës së astronomisë, por të tjerëve nuk iu intereson fare. Por nëse dikush mëton se “unë kam zbuluar një gjë që i jep trupit të njeriut një fuqi të atillë që e shton moshën e njeriut në mënyrë jo të zakonshme dhe pasojat e pleqërisë i shfaqen shumë më vonë”, dhe nëse ai njeri që e ka zbuluar këtë është ndonjë shkencëtar i famshëm, atëherë njerëzit me shumë kënaqësi e dëgjojnë atë.

Nëse ne do të shikojmë Zotin në këtë mënyrë atëherë kjo çështje na shtrohet para nesh nga tri drejtime. Së pari, instinkti ynë na e shtron këtë pyetje. Së dyti, e shtron edhe mendja jonë dhe së treti na e parashtron edhe feja. Dhe të tria na e paraqesin këtë çështje në mënyrë të tillë që ne nuk mund ta shmangim atë.

Si fillim unë do të trajtoj fenomenin e instinktit. Çdo njeri që është i aftë të mendojë, dhe veprat e këqija akoma nuk e kanë mbuluar instinktin e tij me perde të mendjemadhësisë dhe të errësirës, mund të ndiejë se instinkti i tij, herë pas here, e shtyn të mendojë se “ndoshta unë e kam një Zot, që më ka krijuar mua dhe që e kontrollon tërë sistemin e gjithësisë. Njëkohësisht na lind edhe mendimi, po qe se dikush na ka krijuar dhe ne vetë nuk kemi ardhur në këtë botë atëherë Krijuesi ynë patjetër duhet të ketë ndonjë qellim të caktuar në krijimin tonë. Pothuajse instinkti i çdo njeriu, herë pas here, e nxit atë të bëjë pyetje të tilla. Këtu unë nuk do të përmend se instinkti iu përgjigjet ose jo këtyre pyetjeve, sepse kjo çështje do të diskutohet më vonë. Por, gjithsesi kjo është e vërteta, se instinkti ynë shpesh na shtron këto pyetje dhe i shtron në atë mënyrë që ne nuk mund t’i shmangim ato lehtësisht. Pasi që mbarojmë hetimet, patjetër ne kemi të drejtë të nxjerrim si përfundim se pyetje të tilla të instinktit janë të pabazuara, dhe nuk ka ndonjë zot dhe i tërë ky sistem i gjithësisë u krijua vetë, nga asgjë, dhe po zhvillohet vetvetiu. Por mendoni mirë se, pasi ju lindën këto pyetje, ju nuk keni asnjë të drejtë të thoni se ne nuk duam t’iu futemi fare këtyre hetimeve.

Ashtu është edhe gjendja e mendimit të njeriut. Edhe mendja, le të shprehet pas hetimeve se nuk ka Zot; por ajo, me ngulm na i shtron neve këto pyetje. Madje, ajo i shtron më qartë dhe me më hollësi se instinkti ynë. Mendja jonë shpesh na thotë: Kujdes! Shikoje dhe mendoje mirë! A mos ke vallë ndonjë Zot që ty të ka dërguar në këtë botë me një qellim të caktuar kurse ti je i pakujdesshëm ndaj qëllimit të Tij dhe në atë gjendje pastaj të vdesësh? Zgjohu! Nëse ka një Zot atëherë kërkoje! Mendoje mirë se në këtë botë a ke ardhur vetëm sa të hash dhe të pish dhe të t’i plotësosh kënaqësitë e tua trupore dhe kur të të vijë vdekja, t’i lësh fëmijët pas që të luajnë në këtë botë të njëjtin rol si ti? Hapi sytë dhe shiko mirë se a u krijove vetë nga asgjë? I gjithë trupi yt i përsosur dhe i ndërlikuar vallë është i vetë krijuar? E gjithë kjo hapësirë me kaq përsosmëri mendon se mund të jetë një ngjarje e rastit? Nëse nuk është kështu atëherë të gjitha këto i ka krijuar një Zot i Gjithëfuqishëm dhe i Urtë, por a i ka krijuar Ai këto vetëm për lojë dhe dëfrim? Mos ndofta mendojmë se, pasi ka krijuar këto të gjitha Ai për argëtim, duke e parë krijimin e Vetë madhështor që t’i i kënaqë sytë e Tij do t’i japë fund argëtimit të Tij Ai, dhe do ta zhdukë këtë krijim me një goditje të dorës së Tij madhështore dhe pastaj të fillojë të krijojë një lojë tjetër? A nuk ka shumë gjasa që njeriu të jetë krijuar me një qëllim dhe ai duhet të përgjigjet para dikujt për veprat e tij të kësaj bote? Këto janë ato pyetje të cilat i shtron mendja e çdo njeriu të mençur para vetes së tij. Tani më thoni sinqerisht, a janë këto pyetje të atilla, të cilat duke i quajtur të kota, ju mund t’i shmangni dhe pastaj të heshtni? Unë nuk ju pyes ju se si do t’ju përgjigjeni këtyre pyetjeve, sepse përgjigjet do të gjenden mbi bazën e hulumtimeve të çdo njeriu, dhe asnjë hulumtues i sinqertë nuk mund të nxjerrë ndonjë përfundim para kohe. Por unë dua t’ju them se mënyra sesi ju shtrohen juve këto pyetje, kërkon nga ju që me aftësitë tuaja t’i gjeni përgjigjet e tyre dhe ju nuk duhet të reshtni së kërkuari derisa të arrini të nxirrni një përfundim të sinqertë.

Shkurt, edhe instinkti dhe mendja e njeriut na e paraqes çështjen e qenies së Zotit në atë mënyrë që ne kurrsesi nuk mund ta shmangim pa e zgjidhur atë. A është kjo pyetje pa lidhje për ne se a ekziston Krijuesi ynë apo jo? A është kjo pyetje pa lidhje për ne: se nëse dikush na ka krijuar atëherë kush është Ai? Ku gjendet Ai? Cilat janë atributet e Tij? A është kjo pyetje pa lidhje për ne: se nëse dikush na ka krijuar, atëherë cili është qëllimi i krijimit tonë? Si mund të arrihet ai qëllim? Nëse këto pyetje nuk janë pa lidhje për ne, dhe me siguri se nuk janë, atëherë cili i mençur mund të mohojë që t’i kërkojë përgjigjet e tyre?

Në vendin e tretë është feja. Të gjitha fetë që janë në këtë botë, na parashtrojnë çështjen e qenies së Zotit. Për më tepër, në qendër të mësimeve të tyre është qenia e Zotit. Ato, të gjitha, pasi u themeluan, u pranuan nga miliona njerëz të kësaj bote. Burimi i tyre është i njëjtë; Zoti i Lartësuar,  dhe bazën e tyre e kanë pasur tek shpallja Hyjnore që në çdo kohë ka ndriçuar një botë të madhe. Por, ndonëse mësimet e këtyre feve për shkak të ndërhyrjes së njerëzve ndryshuan shumë, edhe sot ne mund të gjejmë në to shumë prova dhe sqarime rreth qenies së Zotit të Lartësuar që mund të na bindin dhe që pasqyrojnë zërin i instinktit të njeriut. Domethënë, mesazhi që mbante instinkti dhe mendja e ka sqaruar shpallja Hyjnore. Madje feja nuk na thotë vetëm kaq, që mund të kemi një Zot siç na thonë instinkti dhe mendja, por ajo kategorikisht na njofton se në të vërtetë kemi një Zot që është Krijuesi dhe Padroni ynë, që na ka dërguar në këtë botë me një qëllim të caktuar. Fetë e ndryshme të kësaj bote, sado që të jenë kundërthënëse njëra me tjetrën në mësimet e tyre, kanë një pikë të përbashkët se gjithësia ka një Krijues dhe Padron, në zotërimin e të Cilit janë edhe jetët tona dhe Ai na ka caktuar një qëllim në këtë jetë dhe Vetë na ka treguar edhe rrugën, nëpërmjet së cilës mund të arrihet ky qëllim. Këto fe na lajmërojnë se jeta jonë nuk mbaron mbas vdekjes por kemi edhe një jetë tjetër pas kësaj, ku njeriu do të shikojë vlerësimin e veprave të tij të kësaj bote etj. Kjo dëshmi, që është e përbashkët në çdo fe, çështjen e qenies së Zotit na e parashtron në atë mënyrë, që ne jemi të detyruar ta hetojmë dhe të arrijmë në një përfundim. Sepse kërkesat që bëjnë këto fe rreth Zotit nëse janë të vërteta, atëherë të qenet i pavetëdijshëm ndaj Tij është humbja më e madhe nga të gjitha ato humbje që mund pësojmë në këtë botë, sepse duke qenë i paditur rreth qenies së Tij, jeta jonë shkon kot dhe pavlerë. Dhe në anën tjetër, nëse ne e njohim vërtetë Zotin dhe do të lidhemi me Të, atëherë është dobia më e madhe nga të gjitha dobitë që mund të përfitojmë në këtë botë, sepse njohja e Tij dhe lidhja me Të, do të thotë se kemi arritur qëllimin e jetës sonë për të cilin ne kemi ardhur në këtë botë. Andaj çështja e kërkimit të qenies së Zotit është shumë e rëndësishme, ndaj së cilës, asnjë njëri i mençur, dhe për asnjë çast, nuk mund të tregohet i pavëmendshëm.

Mbas kësaj dëshmie të përbashkët në çdo fe, unë dua t’ju tregoj edhe mësimet e veçanta të Islamit në lidhje me këtë. Pra, o të dashur! Dëgjoni mirë se Islami ju thotë se ju keni një Zot, i Cili është Krijuesi dhe Padroni juaj, që ju ka krijuar nga asgjë dhe në duart e Tij është jeta juaj. Islami ju thotë se Zoti juaj është Rrab-i juaj, që do të thotë Ai dëshiron t’ju çojë juve në një pozitë të lartë duke ju pajisur me të gjitha aftësitë e nevojshme për arritjen tuaj deri atje. Islami ju thotë se ju keni një Zot, i Cili është Rrahman, (i Gjithëmëshirshmi) që do të thotë, Ai duke u kujdesur për të gjitha nevojat tuaja të vërteta jua ka dhënë Vetë ato, pa qenë nevoja që t’ia kërkoni dhe pa patur nevojë që të mundoheni dhe të lodheni për t’i gjetur ato. Islami ju tregon se keni një Zot, që është Rrahim, (Mëshirëploti) domethënë, Ai ju jep shpërblimet më të mira për përpjekjet tuaja dhe nuk lë asnjë prej tyre t’ju shkojë kot. Islami ju thotë se Zoti juaj është Maliki Jaumiddin (Padroni i Ditës së Gjykimit) domethënë Ai i vlerëson veprat tuaja. Kur një njeri ecën në rrugën e drejtë, ai shpërblehet me të mirën dhe kur ai shkon në një rrugë të gabuar atëherë atij i duhet të shikojë pasojat e tij, sa të zgjohet dhe të mos e harrojë qëllimin e jetës së tij, të cilin ia ka caktuar. Sepse një ditë ai duhet të paraqitet para Zotit. Islami ju thotë se ju keni një Zoti që është Gëfurr, (Mëkatfalësi) që do të thotë se: kur ju bëni lajthitje ose gabime duke u përpjekur në rrugën e Zotit, Ai i mbulon ato me mantelin e mëshirës së Tij, dhe duke u kujdesur për përpjekjet tuaja ju shpëton nga pasojat e atyre lajthitjeve dhe të gabimeve. Islami ju thotë se ju keni një Zot që është Teuvab, (Pendimpranuesi) domethënë, kur ju bëni ndonjë gabim dhe pastaj me zemër të sinqertë ju pendoheni dhe përzemërsisht filloni të përmirësoheni dhe vendosni që nuk do ta përsërisni atë gabim dhe ta shlyeni atë me vepra të mira, atëherë edhe Zoti juaj zbret për t’ju ndihmuar dhe duke pranuar pendimet tuaja jua mbulon mëkatin tuaj me mantelin e faljes së Tij. Gjithashtu Islami ju thotë se ju keni një Zoti i Cili është Kadir (i Plotfuqishëm), domethënë sado që të jetë e vështirë ose e pamundur diçka për ju, nuk është e pamundur për Atë. Islami ju thotë se Zoti juaj është Semi, (i Gjithëdëgjueshmi) domethënë Ai i përgjigjet thirrjes së çdo njeriu dhe nuk ka asnjë zë që nuk e arrin Atë. Islami ju thotë se Zoti juaj është Elim, (i Gjithëdijshëmi) domethënë asnjë fjalë ose asnjë gjë, i mbuluar apo i zbuluar, nuk është e fshehur për Të. Islami ju thotë se Zoti juaj është Nasir (Ndihmëtari) domethënë ju ndihmon në të gjitha kohët e vështirësive dhe të krizave tuaja, me kusht që edhe ju duhet të keni një lidhje të sinqertë me Atë. Islami ju thotë se Zoti juaj është i Amshueshëm domethënë Ai s’ka fillim dhe s’ka mbarim dhe koha nuk mund ta ndikojë Atë. Islami ju thotë se Zoti juaj është Xhemil (më i Bukuri), Ai është përmbledhja e të gjitha bukurive dhe vetëm Ai është i denjë që ju t’i paraqisni lulet tuaja të dashurisë në këmbët e Tij. Islami ju thotë se Zoti juaj është Vadud, (i Dashuruari) domethënë Ai i do robërit e Tij dhe në veçanti ata që lidhen me Të i dashuron më shumë se të gjithë dashuruesit e tyre dhe tregon më shumë besnikëri ndaj tyre. Islami ju thotë se ju keni një Zot, i Cili është Mukellim, (i Gjithëfolësi) domethënë Ai i shpërblen ata që janë të lidhur me Të edhe me fjalët e Tij Hyjnore. Dhe meqenëse ai është i Patrupëzuari, Ai nuk shihet nga sytë fizik, por Ai u spërkat atyre ujin e të folurit të Tij të dashuruar, zemrat e të cilëve janë të përflakur me dashurinë e Tij, që të mos bëhen ato hi nga zjarri i dashurisë.  Sa bukur e ka shprehur Hazret Mesihu i Premtuar a.s., themeluesi i Xhematit Mysliman Ahmadia (në një poezi të tij):

Po të mos e pata mirësinë Tënde, unë do të kisha vdekur dhe bëhesha dhe,
Pastaj, vetëm Zoti e di se ku do të ishte hedhur ky pluhur.

Të dashur! Ky është Zoti që paraqet Islami. Për momentin unë nuk do t’ju them të besoni në Të por do t’ju them patjetër se Islami thotë se ju keni një Zot, i Cili ka këto atribute, dhe ai gjithashtu thotë se ju, duke u përpjekur, mund ta gjeni Atë. A mund të thoni së përpjekjet për ta gjetur Atë janë të kota dhe nuk ju interesojnë? Nëse ju keni mendjen edhe zemrën e ndershme dhe të ndjeshme, atëherë kurrsesi nuk mund ta konsideroni këtë kërkim të kotë. O të dashur! Zgjohuni dhe nisuni në kërkimet e këtij Zoti. Zgjohuni dhe vraponi drejt atij burimi, i cili është burimi i jetës suaj. Zgjohuni dhe nxitohuni për të kapur atë thesar, i cili do t’ju lirojë nga varësitë e botës. S’kam mundësi që t’ua përshkruaj me fjalë se çfarë mund të arrini nëse e gjeni Atë. Dëgjoni fjalët e bekuara të Hazret Mesihut të Premtuar a.s. Ai (në një poezi të tij) thotë:

Ty të takojnë të gjitha fuqitë e aftësitë, o Zot!
Nëse të gjej Ty, e gjej çdo dëshirë

Çdo dashurues ka krijuar një idhull
Por në zemrën time banon Ky i Dashur

Ai është rehati i shpirtit dhe zemrës i pëlqeu vetëm Ai
Vetëm Ai është që mund të quhet Krijuesi i të gjitha krijesave.

Ai m’u shfaq mua Vetë,
I Shenjtë është Ai, i Cili i poshtëroi armiqtë e mi.

Unë kam lidhje jetësore me Atë të Dashur
Vetëm Ai është parajsa ime, vetëm Ai është shtëpia e paqes sime.

S’kam fuqi si të shpjegoj rreth Tij
Po rrjedh një lumë i dashurisë.

Ç’favore të mëdha janë nga Ti, o Udhëheqësi im!
I Shenjtë është Ai, i Cili i poshtëroi armiqtë e mi.

Nuk ka asnjë mangësi në mëshirën Tënde
Në asnjë çast nuk mungon ajo.

S’mundem të numëroj mëshirën dhe bekimet
Unë s’kam më fuqi të të falënderoj Ty.

Ç’favore të mëdha janë nga Ti, o Udhëheqësi im!
I Shenjtë është Ai, i Cili i poshtëroi armiqtë e mi.

Por nëse ju do të humbisni në këtë kërkim, atëherë vetë humbja juaj do të provojë që jeta juaj s’ka ndonjë qëllim. Sepse ajo që ndodh rastësisht, nuk mund të ketë ndonjë qëllim. Në këtë rast, sikur ju keni kaluar jetën tuaj të paqëllim në ndonjë punë. Atëherë, të paktën, mund thoni se keni kaluar këtë jetë të paqëllim duke u përpjekur për t’ia gjetur ndonjë qëllim. Por prapë, kjo humbje a nuk do të ishte më e vlefshme se të gjitha ato fitore, të cilat ju do ti gjenit pa ndonjë qëllim në jetën tuaj të paqëllim? Por unë ju siguroj se ju kurrsesi nuk mund të humbni në këtë kërkim. Ju nisuni për këtë punë me sinqeritet, me dashuri të përzemërt dhe me gjithë përkushtim dhe ju do të shikoni që flladi i këndshëm i suksesit do t’ju përqafojë duke ju mirëpritur. A nuk e keni dëgjuar këtë poezi të Mesihut të Premtuar a.s.!:

Kush të ka thirrur Ty në këtë botë
Dhe pastaj u kthye duarbosh, i mjerë!

Sa i siguruar është ai atëherë
Që të ka Ty më të dashur!

Metoda e kërkimit të Zotit

Tani, shumë shkurt do të përmend se cila është metoda e duhur për të kërkuar Zotin? Sepse përderisa nuk e dimë metodën e duhur të të kërkuarit, për një gjë të caktuar, nuk mund të arrijmë suksesin. Të gjitha përpjekjet tona do të shkojnë kot nëse nuk do ta ndjekim rrugën e drejtë. Një njeri që dëshiron të nxjerrë ujë duke gërmuar një pus, ai kurrë nuk mund ta arrijë nëse nuk do ta zgjedhë tokën e duhur dhe nëse nuk do ta gërmojë në rënie vertikalisht. Nëse ai fillon të gërmojë në sipërfaqen e tokës horizontalisht, atëherë ai nuk mund ta shikojë ujin, edhe nëse do të gërmojë për dyqind milje, sepse ai ka zgjedhur një mënyrë të gabuar të kërkimit. Dhe asnjë i mençur nuk do ta pranojë ankesën e tij për punën kaq të mundimshme që e ka bërë dhe prapë nuk e ka arritur qëllimin. Pra, është e qartë se vetëm mundimet dhe përpjekjet nuk të mjaftojnë nëse nuk e ke zgjedhur mënyrën e duhur për të realizuar një punë me sukses. Siç e shohim se në këtë botë çdo punë ka një mënyrë të caktuar për t’u kryer, po ashtu edhe në botën shpirtërore për të arritur një qëllim, duhet të ndjekim mënyrën e duhur, sepse pa e ndjekur atë nuk mund ta arrijmë qëllimin, sado që të mundohemi dhe të lodhemi. Në të vërtetë këto rregulla janë në dobinë tonë sepse pa ato, zhvillimi i dijes dhe i veprimtarisë së njeriut do të marrë fund. Vetëm imagjinoni nëse do të kishte asnjë ligj në këtë botë, dhe një njeri mund të gëzonte diçka vetëm anë të dëshirës, pa u përpjekur, atëherë cila do të ishte gjendja e kësaj bote? Arroganca, përtacia dhe plogështia a nuk do ta pushtonin dijen, përpjekjen dhe përvojën? A do të mbetej më ndonjë dallim midis të diturit dhe të paditurit, midis punëtorit dhe përtacit apo midis atij që është me shumë përvoje dhe atij që është fare naiv? A nuk do të bllokohej përparimi i trurit të njeriut përgjithmonë? A nuk do të rrëzohej ngrehina e virtyteve të larta të njeriut menjëherë para syve tanë? Duhet të kuptoni që përparimi i njeriut në fushën e shkencës, të veprimtarisë dhe të moraleve të tij dhe në botën e tij shpirtërore, të gjithë këtë e shkaktoi ajo se bota ecë sipas një ligji të caktuar, dhe se për të arritur çdo qëllim ka një rrugë të caktuar, pa e ndjekur atë nuk mund të arrihet synimi. Në momentin kur do të zhduket ky ligj ju do të shikoni që do të mbyllen të gjitha dyert e përparimit dhe truri i njeriut do të nguroset tërësisht. Dhe ajo qenie, e cila quhet nderi i të gjitha krijesave (d.m.th. njeriu), vetëm në një çast do të bëhet më e poshtëruara ndër të gjitha qeniet e tjera. Prandaj mos e konsideroni këtë ligj si një pengesë në rrugën tuaj, sepse këto rregulla janë ato krah që juve jua ka dhënë Krijuesi i gjithësisë që të fluturoni dhe të arrini mbi malet e larta të diturisë dhe të veprimtarisë. Ky ligj është ai diell udhëheqës, të cilin Padroni juaj i Mëshirshëm jua ka ngritur me qëllim që t’ju tregojë rrugët e përparimit tuaj në të ardhmen. Ky është ai provim, që është përcaktuar që të dallohet i dituri nga i padituri, punëtori nga përtaci dhe mjeshtri nga naivi.

Roli i motivit në kërkim

Së pari duhet të dimë se motivi, që e nxit një person për një punë të caktuar, luan një rol shumë të madh për kryerjen e asaj pune me sukses. E njëjta punë kur kryhet, mund të sjellë pasoja krejt të ndryshme kur kryhet me motive të ndryshme. Madje motivi ndikon në të gjitha punët e përditshme në mënyrë shumë reale. Për shembull nëse një punëtor i bindet shefit të tij vetëm për shkak se ai është shefi i tij, dhe në të vërtet atij nuk i interesojnë urdhrat e tij, as ai s’ka ndonjë lidhje sinqeriteti dhe dashurie me të, atëherë bindja e tij do të jetë vetëm që të ruajë vendin e punës. Kështu ai nuk do të punojë me përkushtim dhe me një zell të veçantë. Por nëse i njëjti person shërben për një njeri, me të cilin ai ka një lidhje dashurie dhe sinqeriteti dhe ai është shumë i bindur për kulturën dhe aftësinë e shefit të tij, atëherë bindja e tij ndaj shefit do të jetë krejt e veçantë. Ai do të punojë me shumë oreks dhe me shumë qejf. Pra, në të dyja raste puna është e njëjtë që është shërbimi, por vetëm për shkak të motivit, ndryshon mënyra e punës dhe të sjelljes.

Po ashtu është edhe çështja e kërkimit të Zotit. Një filozof kërkon Zotin edhe një njëri që është në kërkim të së vërtetës, niset për kërkimin e Tij, por motivet e tyre do jenë krejt të ndryshme. Filozof, duke përdorur njohurinë dhe mençurinë e tij, përpiqet ta dijë se a ka ndonjë zot kjo gjithësi dhe pastaj përfundimin që do të marrë do ta çojë në magazinë e dijes së tij, dhe kaq. Edhe nëse ai do të arrijë në përfundimin që në të vërtetë është një Zot, ai nuk do të mërzitet për të ditur vetitë e Tij ose lidhjen e Tij me krijesat e Tij dhe se si mund të arrijë tek Ai, pasi këto nuk janë qëllime të tij. Qëllimi i tij është vetëm për të shuar etjen e intelektit të tij. Atij nuk i intereson fare lidhja me Zotin dhe afria te Ai, ai nuk e do miqësi me Të, zemra e tij nuk shqetësohet fare për të arritur tek Ai, as ai nuk vret mendjen për të ditur dëshirën e Zotit që ta plotësojë atë. Në anën tjetër është një shtegtar shpirtëror që dëshiron të lidhet me Zotin dhe të ketë afërsi dhe miqësi me Të. Ai shqetësohet për të arritur tek Ai dhe në të vërtetë dëshiron ta dijë dëshirën dhe pëlqimin e Tij që ta plotësojë atë. A mund të jenë njësojë këto dy kërkime? Patjetër që jo. Prandaj, së pari, njeriu duhet të rregullojë motivin e tij dhe të kërkojë Zotin si një shtegtar shpirtëror, e jo si një filozof, ai duhet të krijojë një pasion të zjarrtë në zemrën e tij që është i duhur në kërkimin e së vërtetës. Përfytyroni nëse një fëmijë gjiri, vetë duke bërë një fytyrë serioze, t’i kërkojë nënës që t’ia nxjerrë qumështin, a mund të shkaktojë kjo që të dalë qumështi nga gjinjtë e saj? Qumështi del vetëm nëse fëmija qan dhe përpëlitet nga uria, madje atëherë edhe nëna nëse përpiqet të mos e lëshojë qumështin, ajo nuk mund ta ndalojë, dhe natyrisht gjinjtë e saj lëshojnë qumështin që fëmija të ushqehet dhe të shpëtohet. Edhe Zoti nuk i shfaq fytyrën e Tij filozofit, madje largohet prej tij, se Ai nuk dëshiron të bëhet si një lodër për tekat e filozofit. Por kur një kërkues i sinqertë e kërkon Atë, Ai vetë vjen tek kërkuesi, sepse Ai ka më shumë dashuri se sa ka një nënë dhe Ai është më i mëshirshëm se ajo. Ai kurrë nuk e lë kërkuesin e Tij në errësirë që të shkatërrohet pastaj. Është shumë e çuditshme që edhe një filozof e kërkon dhe një shtegtar shpirtëror e kërkon Atë, por Ai shkon larg filozofit kurse me vrap i vjen kërkuesit të vërtetë.

Pra, o të dashurit e mi! Kurrë mos e kërkoni Zotin si filozof, se kërkimi i tillë është kot fare. Sepse nëse ne vetëm për të shtuar dijen duam ta kërkojmë Zotin dhe pastaj të heshtim atëherë pse të futemi në këtë bela. Vetëm për këtë punë do t’ua kushtojmë kohën kësaj çështjeje, vëmendjen dhe fuqinë tonë që të dimë se nëse ka Zot apo jo, dhe kaq? Dituria e tillë s’na vlen për asgjë, madje ajo është e dëmshme. Sepse, mbasi që arritëm të dimë rreth qenies së Zotit, nëse do të shkujdesemi ndaj Tij, atëherë do jemi mëkatarë dyfarësh. Për këtë arsye Zoti nuk na shfaqet me përpjekjet e tilla. Ai e shfaq fytyrën e Tij vetëm kur ne me endje të plotë duam të arrijmë tek Ai që të përfitojmë nga bekimi i afërsisë së Tij dhe duke u lidhur me Të personalisht t’i hapim dyert e përparimit tanë që është qëllimi i jetës sonë. Pra krijojeni një endje të sinqertë dhe një dëshirë të zjarrtë që përpjekjet tuaja të bëhen frytdhënëse. Hazret Mesihu i Premtuar a.s. (në një poezi të tij) thotë:

“Nuk është asnjë rrugë më e shkurt se sa rruga e dashurisë;
Duke e ndjekur të cilën, shtegtarët kalojnë edhe mijëra shkretëtira me gjemba

Ky është i vetmi sekret për ta gjetur Atë, o miqtë e mi!
Është alkimi që do t’ju pasurojë pafundësisht

Shigjeta e dashurisë kurrë nuk gabon;
O shigjetarë! As për një çast mos u dorëzohuni

Ky është i vetmi zjarr që do t’ju shpëtojë nga zjarri
Dhe ky është i vetmi ujë që do t’ju nxjerrë burime të panumërta

Është dashuria që vetë juve do t’ju afrohet Ai Mik i Amshueshëm
Po kjo është që do t’ju stolisë me kurorat e dijes të së vërtetës.’’

Ai gjithashtu thotë:

“Çdokush që të kërkon Ty vetëm me mendjen,  o Zot, ai është i mjerë
Sepse rrugët e Tua ndodhen shumë larg nga intelekti i thatë.”

Dy nivelet e besimit në Zot

Zoti i Lartësuar ndodhet përtej shikimit të njeriut, pasi qenia e Tij është me veti të pafundme dhe të patrupëzuara. Nga ana tjetër besimi nuk mund të arrijë në kulmin e tij përderisa besimtari të arrijë ta dëshmojë Zotin, ashtu siç i dëshmon gjërat e tjera materiale. Për këtë arsye Zoti i Lartësuar, me Urtësinë e Tij, e ka përcaktuar që njeriu vetë mund të ecë drejt Tij deri në një farë mase dhe pastaj vetë Zoti ulet drejt njeriut dhe e kap dhe e çon atë lartë. Si të thuash, Zoti e ka ndarë besimin në dy nivele. Niveli i parë është ai, deri te i cili, njeriu vetë mund të arrijë duke përdorur mençurinë e tij. Kurse tek niveli i dytë nuk mund të arrijë mençuria e vetme, por asaj i duhet që ti zbresin disa gjëra të tjera prej qiellit dhe ta ndihmojnë atë. Vetëm atëherë njeriu mund të përjetojë besimin e vërtetë në Zot. Siç Ai thotë ne Kuranin e Shenjtë:

“Sytë nuk mund të arrijnë tek Ai, por Ai vetë mbërrin te sytë. Ai është i Patrupëzuar dhe i Vetëdijshëm.” (Sureja 6 Al-Anam: Vargu 104)

Domethënë shikimi i njeriut nuk ka mundësi që të arrijë tek Zoti dhe ta njohë atë në thellësi. Prandaj Zoti ia ka mundësuar shfaqjen e Vet duke iu afruar vetë. Nëse Ai, duke qenë shumë delikat, nuk mund të shihet nga sytë fizik, atëherë Ai është edhe shumë i Vetëdijshëm dhe e di shumë mirë që jeta shpirtërore e njeriut nuk mund të përparojë pa e njohur qenien e Tij. Pra Ai vetë ia mundëson këtë, saqë pavarësisht të jetë i Patrupëzuar, njeriu ta njehë Atë.

Pra, për pjesën “Sytë nuk mund të arrijnë tek Ai” i përgjigjet vetia e Tij “i Patrupëzuar”  që tregon se logjika nuk mund të arrijë tek Ai, ngaqë Ai është i patrupëzuar dhe delikat. Dhe për pjesën“Ai vetë mbërrin te sytë” i përgjigjet “i Vetëdijshmi” që shënon se Zoti vetë ia mundëson njohjen për vetën e Tij. Kështu që, të dyja pohimet që janë përmendur në pjesën e parë të vargut janë vetvetiu rezultatet i vetive të Zotit që janë përmendur në pjesën e fundit të tij.

Në Kuranin e Shenjtë, ku gjendet një mësim i tillë i lartpërmendur, njëkohësisht Kurani shumë shpesh i inkurajon njerëzit që të mendojnë për gjithësinë, për qiellin, tokën dhe për krijesat e tjera dhe thotë: A mundet që i gjithë ky kozmos me plot harmoni të jetë vetëm rastësisht? Përkundrazi gjithësia thotë me të madhe që duhet të jetë një Krijues që e ka krijuar. Në këtë mënyrë Kurani i Shenjtë shpesh i fton njerëzit të kërkojnë Krijuesin nëpërmjet krijesave të Tij. Dhe ky kërkim është i tillë që vetëm truri i mjafton kërkuesit, nuk i nevojitet ndonjë ndihmë Hyjnore. Ndërsa vargu i lartpërmendur na tregon që vetëm shikimi i njeriut nuk është i mjaftueshëm që të dëshmojë Zotin. Në shikimin e parë mund të na duket një kundërshtim në këto dy gjëra, por po t’i shohim me vëmendje nuk do të ketë asnjë kundërshtim. Sepse të dyja pohime janë të vërtetë në vendin e tyre. Domethënë edhe kjo është e drejtë që njeriu, nëpërmjet trurit dhe logjikës, mund të shkojë drejtë rrugës së Zotit, gjithashtu edhe kjo është e vërtetë që vetëm truri ose logjika nuk i mjafton për të arritur tek Zoti, por atij i duhet që Vetë Zoti ta ndihmojë njeriun me shenjat dhe me ndihmën e Tij. Pra kjo çështje zgjidhet, siç është përmendur më lartë, që besimi në Zot ka dy nivele. Niveli i parë mund të arrihet me trurin dhe logjikën kurse niveli i dytë arrihet vetëm me ndihmën e Zotit. (Në të vërtetë sipas terminologjisë fetare besimi në Zot mund të quhet vetëm niveli i dytë.) Niveli i parë që mund të arrihet prej trurit është vetëm kjo që duke përdorur logjikën të arrijmë në përfundim që kjo gjithësi duhet të ketë një Krijues dhe Sundues të saj, se e gjithë kjo nuk mund të ekzistonte vetë, etj. Dhe niveli i dytë i besimit është që të arrish të dish që Ai Krijues dhe Sundues ekziston në të vërtetë dhe Ai ka këto veti dhe njeriu mund të arrijë tek Ai në këtë mënyrë, etj. Domethënë niveli i parë shënon “Ai duhet të jetë” kurse niveli i dytë shënon që “Ai është”.

Kështu që truri kurrë nuk mund të na çojë deri te niveli “Ai është”, domethënë vetëm truri nuk mund të na ngjallë besimin në Zot në zemrën tonë por ai mund të na përgatit për besimin. Ai nuk mund të na tregojë Zotin por vetëm mund ta na shënojë duke qëndruar larg. Ai nuk mund të na lidhë me Zotin por mund të na përgatit rrugën që na çon drejt Tij. Gjithashtu truri nuk mund të na japë kënaqësinë e vërtetë por mund të na dhurojë pasionin për t’ia arritur. Ai nuk mund të na krijojë bindjen e plotë në zemrën tonë por mund të na bindë që duhet ketë një Zot. Truri nuk mund të na çojë më tutje sepse këtu e pengojnë porta të hekurta të   (“Sytë nuk mund të arrijnë tek Ai”) që nuk mund t’i kalojmë dot derisa Zoti vetë të na japë një shikim të veçantë. Por kur na jepet ai shikim, të gjitha perdet do të grisen dhe shikimi ynë që kthehej mbrapshtë nga ato pengesa tani hidhet drejtë fytyrës së shndritshme të Krijuesit. Pastaj njeriu sa më shumë i afrohet Atij aq më shumë i kthjellohet pamja dhe dituria dhe njohuria i rriten vazhdimisht. Por s’ka kufi për afërsinë e Tij, gjithashtu dituria rreth Tij është e pakufizuar, sepse Vetë Zoti është i Pakufizuar. Për këtë arsye si çdo njeri i thjeshtë edhe Profeti i shenjtë, vula e të gjithë profetëve i ishte lutur Zotit:

“O Zoti im! Më shto dijen mua!” (Sureja 20 At-Taha, vargu 115)

Edhe pse ai ishte që Zoti e kishte urdhëruar që të shpallte rreth tij:

“Unë jam më i miri ndër të gjithë bijtë e Ademit por nuk krenohem me këtë.”

Dhe po ai ishte për të cilin Zoti thotë në Kuranin e Shenjtë:

“Ky robi Ynë erdhi afër Nesh, dhe Na u afrua kaq shumë që humbi tërësisht në Ne.” (Sureja 53 An-Naxhm; vargu 9-10)