Kalosh Çeliku: Mehmedali Hoxha, largpam?s

MEHMEDALI HOXHA

LARGPAMËS DHE BURRË I PENËS

Akademi përkujtimore me rastin e nëntëdhjetëvjetorit (90) të lindjes të poetit vizionar duke përcjellur një vit të mbrapshtë (2014) dhe duke pritur një vit të mbarë (2015) për shqiptarët anembanë Atdheut).

NGA KALOSH ÇELIKU

E kam th?n? disa her? n?p?r takime letrare, tribuna t? ndryshme kulturore: Kosova siç e kishte pas Luft?s s? Dyt? Bot?rore Esad Mekulin, Maqedonia e ka pasur Mehmedali Hoxh?n. Tashti e them edhe publikisht n? mjetet e informacionit: Mehmedali Hoxha ishte vizionar dhe burr? i bes?s, fjal?s dhe pen?s. E gjith? kultura dhe let?rsia shqiptare n? IRJ të Maqedonisë, pothuajse u zhvillua n?n p?rkujdesjen e tij dhe n?p?r duart e k?tij burri patriot shqiptar.

Mehmedali Hoxha (1924 – 1991) lindi n? fshatin Ladolisht? t? Strug?s dhe nd?rroi jet? n? Shkup. Shkoll?n fillore e kreu n? vendlindje, t? mesmen n? Shkup. N? fillim ka punuar m?sues, pastaj n? redaksin? “Flaka e v?llaz?rimit” gazetar dhe radaktor. Nga viti 1953, kur p?r her? t? par? doli ravista p?r f?mij? “Fatosi”, Mehmedali Hoxh?n e gjejm? kryeredaktor t? saj derisa u pensionua. Ësht? nd?r autor?t e par? në IRJ të Maqedonisë q? u paraqit para lexuesve me lib?r vjershash p?r f?mij? krah për krahu me Lutfi Rusin.

Vet?m hidhni nj? sy veprimtaris? t? tij letrare: libri i par? p?r f?mij? “Vjersha” (1952) s? bashku me Lutfi Rusin, kryeradaktor i “Detska Radost”, në Shkup. Themelues dhe baba i “Fatosit” dhe “Gëzimit” (revista p?r f?mij?), autor i disa librave p?r f?mij?:  Te kroni (1960), Kur fryn era (1962), Atje mbi kodrin? (1974), Dit?t tona (1979), K?ng? shkollare (1984) Kur linda (1971), N? syt? e Majit (1973), Vash?zat shkollare (1976), Qepallat e ver?s (1985)  Ma thuaj emrin (1989), (p?rzgjedhje, Prishtin?), Nj? brez livadh (1990) (p?rzgjedhje, Tiran?) etj. M?sues i shum? krijuesve q? sot jan? emra t? d?shmuar n? let?rsin? shqipe: Abdylazis, Islami, Nuhi Vinca, Vahit Nasufi, Mustafa Spahiu, Kalosh Çeliku, Fadil Bekteshi, Ramadan Zejneli etj.

Dhe, e dini si p?rfundoi ky burr? i penës, kultur?s dhe let?rsis? shqiptare n? IRJ të Maqedonisë n? koh?n e sotshme, me heshtje - harres?. Kulturofag?t p?r t? nuk e than? asnj? fjal? n?p?r tribuna shkencore dhe tryeza t? rrumbullakta q? i organizojn? p?rdit? p?r t’i fotografuar fytyrat e tyre t? policis? letrare.

E them k?t? se, m? ka ardh? te hund?t me k?ta zhurmaxhi t? arsimit dhe kultur?s shqiptare. Organizimi i tyre me veshje partiake fundekrye, n? d?m t? arsimit dhe kultur?s shqiptare, i ngushtojn? radh?t e tyre me gjysmanalfabet? duke organizuar me direktiva partiake aktivitete arsimore e kluturore: Enciklopedi maqedonase, letërsi maqedonase, p?rurime t? librave, tekste shkollore, antologji poetike, akademi p?rkujtimore... E ngrejn? z?rin, protestojn?, reagojn? n? mjetet e informacionit se, t? tjer?t “v?llez?rit” ua sakatojn? arsimin dhe kultur?n shqiptare. E n? realitet mu k?ta kulturofag? jan? kasap?t m? t? rreziksh?m me thika n? dor? pas shpine, q? i sulen arsimit dhe kultur?s shqiptare.

Kok?n, vet?m ktheni pas, dhe hidhnu nj? sy “veprave t? tyre patriotike”: emrat e kujt q?ndrojn? pas Enciklopedisë maqedonase, letërisë maqedonase, planprogarameve shkollore, teksteve shkollore, abetareve, lektyrave shkollore, revistave p?r f?mij?!... Shitjes s? diplomave universitare, titujve shkencor, komisioneve arsimor e kulturor, p?rurimin e librave t? tyre sakat? me direktiva partiake e para t? Qeveris??!

Dhe, d?rd?llisin k?to “doktor?” shkence n?p?r “tribuna shkencore e tryeza t? rrumbullakta”, fotografohen non-stop para kamerave televizive pa fije turpi, po nuk thon? asgj? p?r problemet e v?rteta q? i ka arsimi dhe kultura shqiptare n? IRJ të Maqedonisë. B?rlloku shqiptar te pragu i derës, p?rgjumsh?m na i emëron sipas propozimeve partiake me emra familjar?, klanor?, miq?sor, policor edhe emrat e rrug?ve, shkollave shqipe, p?rmendoreve q? duhet t? rrin? ball?lart? n? sheshin e Shkupit, rr?z? Kalas? Dardane.

O Imzot! V?rtet? nuk din?, apo janë rrufjanë (informator?) mu si dje edhe sot të k?tyre personaliteteve arsimore e kulturore si n? koh?n e komunizmit. Personalite, q? edhe sot i kan? frik? t’ua p?rmendin edhe emrat, mos u çohen nga varret dhe me dy - tri shpulla t’i p?rz?n? haram?t nga rruga n? sht?pi. Megjithat?, siç duket do t? jet? kjo e fundit: polic?t letrar, mullinxhinjt, çoban?t, lopar?t dhe kurvar?t me diplomat e blera universitare, jan? armiqt? kryesor? t? arsimit dhe kultur?s shqiptare.

Po, deri kur do t’i l?m? t? shesin “mend” p?r zgjidhjen e Ç?shtjes shqiptare k?ta gjysmanalfabet??!... E përkujtoj portretin e k?tij burri të pushkës e penës, Mehmedali Hoxha gjat? takimeve n? redaksinë “Flaka e vëllazërimit”. Takimeve letrare. Vizitave miq?sore në familje. V?rtet?, ishte i madh si poet dhe njeri i fjal?s dhe bes?s.

Vite m? von?, do t? shoh se, un? do t? ndiqem k?mba – k?mb?s edhe shkaku i tij, q? vet?m e vet?m pse e kisha patur mik dhe m?sues t? pen?s. Shkaku: takimeve t? shpeshta letrare n? redaksi, edhe pse me karakter pune. Bisedave letrare n? Tavern?. Iku me nj? d?shir? t? paplot?suar, q?: edhe pse u p?rpoq me mish e shpirt, nuk arriti t? ma l? trash?gim revist?n p?r f?mij? q? e udh?hiqte: “Fatosin”.

Von?, shum? von? do ta kuptoj edhe sesa i “rreziksh?m” kishte qen? p?r pushtetin e at?hersh?m komunist, Shtetin. E kishin rras? edhe n? burg si kryeredaktor i “Detska radost” se, pas Luft?s nuk mund t? pajtoheshin maqedonasit q? Sht?pin? m? t? madhe botuese maqedonase p?r f?mij? “ Detska radost” t’ua udh?heqi nj? shqiptar, edhe at?: “nacionalist dhe irredentist”. Akuza: duke pi konjak Sk?nderbeu e shikuar n?p?r dritare n? prezenc? t? disa shkrimtar?ve shqiptar? e maqedonas?  se, kishte th?n?: do t? vij koha, kur ju maqedonas?t do t’i fshini rrug?t e Tiran?s.

Dhe, vall? nuk e shihni se erdhi ajo koh?: maqedonas?t, sot i kalojn? pushimet n? Shqip?ri. Nj? num?r i madh k?rkojn? edhe vende pune. P?rpiqen ta m?sojn? gjuh?n shqipe. Ndonj?ri si shqiptar ortodoks, kthehet edhe te rr?nja e baballar?ve. Zërin e ngre për shpalljen e Kishës Ortodokse Shqiptare, në Shkup. Shumica marrin nuse shqiptare nga Shqipëria. Çka presin kulturofag?t, rrufjanët (informator?t) e djesh?m komunist? dhe t? soç?m “demokrat?”?!

R?nd?sin? e k?tij vizionari dhe burri t? pen?s do ta kujtoj m? von?: kur Lidhja e Shkrimtar?ve Shqiptar?, n? vitin 1998 organizoi nj? Akademi p?rkujtimore p?r k?t? poet p?r f?mij? n? vendlindje (Strugë). Asaj kohe një numër special të revistës letrare “STILI 97” ia përkushtoi poetit. E dini se, p?rderisa u organizua ajo Akademi p?rkujtimore, kam hequr siç thot? populli t? zit? e ullirit. E sabotonin nga t? gjitha an?t, na venin nd?rk?mbsa q? t? mos mbahet kurrësesi Akademia p?rkujtimore p?r Mehmedali Hoxh?n. Dhe, n? fund e dini si p?rfunduam ne miqt? e poetit, q? kishim ardh? n? Strug? nga t? gjitha an?t e Atdheut, na helmuan të gjithëve me ushqim n? restorant si mysafirë të Poetit vizionar.

Edhe sot dalin revista p?r f?mij?. P?rçudi, mbi dhjet? revista p?r f?mij? edhe at? vet?m n? nj? qytet, Tetov?. Mos shkruajmë këtu për revistat për fëmijë që e shohin dritën nëpër qytetet e Atdheut. Vet?m, fatkeqësisht hidhnu nji sy, jan? n?n nivelin artistik të revistave p?r f?mij? “Fatosi”dhe “G?zimi” q? i udh?hiqte ky burr? i pen?s n? at? koh? të cenzurës komuniste e cila u rrinte nateditë me gërshërë mbi kokë.

Patjet?r, jam i detyruar n? k?t? shkrim p?rkujtimor p?r Mehmedali Hoxh?n (nëntëdhjetëvjetorin e lindjes) ta p?rmendi edhe nj? rast: kur posa isha kthyer nga Prishtina n? Shkup, dhe isha i caktuar nga Shoqata e Shkrimtar?ve t? Maqedonis? bashk? me nj? shkrimtar maqedonas, q? t? marr pjes? n? Mitingun e Poezis?, n? Gjakov?. Ende ishin vitet e para n?nt?dhjet?s, koh?s s? komunizmit. Kryetar i Shoqat?s s? Shkrimtar?ve t? Kosov?s ishte Ibrahim Rugova. Gjat? gjith? manifestimit, ky maqedonasi nuk mu nda nga shoq?rimi. E m? pyeste her? pas here se, a ?sht? larg nga k?tu kufiri me Shqip?rin??! E un? si student i Prishtin?s q? kisha qen? dhe kisha studjuar e punuar rreth dhjet? vite n? Prishtin?, pothuajse i njihja t? gjith? shkrimtar?t e Kosov?s. Edhe kryetarin e Shoqat?s të Shkrimtarëve të Kosovës, Ibrahim Rugov?n. N? nj? rast, kryetari Rugova na siguroi edhe makin? zyrtare të Shoqatës të Shkrimtarëve të Kosovës p?r “mikun” dhe mua q? t? shkojm? n? Deçan p?r fli. “Miku” u befasua me gjestin dhe sjelljen e Rugov?s n? mikpritje. Her? pas here m? thoshte: si ?sht? e mundur, kur kishte d?gjuar e lexuar shum? reagime t? ashpra t? Rugov?s n? at? koh? me shkrimtar?t serb?!

Dit? m? von?, pasi u kthyem n? Shkup, un? do t? m?soj nga vet? poeti Mehmedali Hoxha nj? t? v?rtet? t? hidhur: n? Mitingun e Poezis? n? Gjakov?, un? kisha marr? pjes? me nj? poet maqedonas, q? kishte qen? n? gjyq d?shmitar i Mehmedali Hoxh?s. E tmerrshme, deri ku arrinte ai aparat burokratik policor! Edhe sot, po i  nj?jti aparat burokratik policor vepron dhe informon si dikur n? koh?n e komunizmit me k?lysh?t me zgjebe q? na nd?rsehen pas shpine.

Lufta vazhdon me penë. Edhe këtë vit me dt. 26 dhjetor 2014, Lidhja e Shkrimtarëve Shqiptar në Shkup  e përcolli një vit të mbrapsht me një Akademi përkujtimore për Mehmedali Hoxhën (nëntëdhjetëvjetorin e lindjes) duke pritur një vit të mbarë (2015) për shqiptarët. Akademia përkujtimore u hap me këngën kërçovare: Në bahçe na ka ra bryma të mikut të tij të pushkës dhe artit, Rexhep Zajazi. Vlerësime për veprimptarinë e Mehmedali Hoxhës para të pranishmëve sollën kritikët letrar: prof. Dr. Nebih Dervishi, Fadil Curri dhe Kalosh Çeliku. Ora simbolike letare u pasurua me poezitë e lexuara të Mehmedali Hoxhës: Shtatë ditët e mia.

Përkujtime interesante para të pranishmëve sollën kolegët dhe bashkëpunëtorët e tij nga Redaksia “Flaka”: Fejzi Bojku, Halil Zendeli, Xhabir Ahmeti dhe Agim Poloska. Poashtu, poetin e përkujtuan në këtë Akademi përkujtimore edhe vendasit e tij: Liri Lena dhe Ibrahim Zhuta. Emocionale ishte paraqitja para të pranishmëve e mbesës së poetit: Teuta Hoxha. Vajzës së tij Merrushe Hoxha dhe djalit Bujar Hoxha.

Akademia përkujtimore përfundoi me shkundjen e kulturofagëve të partive politike nga gjumi dimëror i Arushës të strukur nëpër institucione shtetërore. Koha është, të pushojnë më me shpalljen e “dëshmorëve” nëpër katunde dhe ngritjen e përmendoreve të familjarëve të tyre, miqëve dhe klaneve partiake. Zhurmat e tyre arsimore dhe kulturore të partizanëve të tyre si “personalitete” arsimore e kulturore. Përbaltin me heshtje persomalitetet e dëshmuar  nëpër vite të arsimit dhe kulturës shqiptare. Pse jo, nesër një shkollë fillore, Institucion kulturor, rrugë qyteti, klub i shkrimtarëve ose çmim letrar, të mos mbajë emrin e Mehmedali Hoxhës?! Përmëtepër, një çmim të nivelit shtetëror nga Ministria e Kulturës, kur hë për hë “krijuesit” e politizuar shqiptar u kënaqën duke i rrëmbyer këto çmime institucionale të “vëllazërim – bashkimit” pa asnjë meritë para kamerave televizive…