Hazir Mehmeti: Lypësi

Lypësi

Tregim nga Hazir Mehmeti

Paradite. Rrezet e diellit u fshehën prapa reve të zeza. Papritmas filluan pika të ftohta shiu, edhe pse ishte ditë gushti që thante çdo gjë të jetëshme. Bulevardi i qytezës, në të dy anët hapësira dheu të rrethuara me beton, karrige të reja, shkallë, rreth mesore, tribuna mes shkallëve, një dukje e bukur nga larg. Kërcejtë e barishteve  gjethegjera, aty këtu me letra e lecka plastike që kacavirreshin në luhatje deri në shkëputjen e tyre në fluturimin tjetër drejtë gjatësisë së luginës veriperëndimore, e cila ndan qytezën. Ndonjëra që gabonte drejtimin të ngjitej në fytyrë apo trup, pa të pyetur, do apo jo.

Meditimi i paraditës së trazuar u pasurua me zërin e këlyshëve pranë barishteve,  me lëvizjet e  tyre që të  ofronin shoqëri. Do thoshe, të një veze, pesë laramanë që shpalosnin anash dhëmbët, luanin bishtin dhe lakonin trupin. Gjuha e tyre fliste për urinë, për besnikërinë ndaj njeriut e gjithë kjo e rënduar nga një instinkt i brendshëm, i lashtë sa vetë jeta.     Njëri që ishte i lodhur rrinte i ndrojtur nuk afrohej dhe sapo zgjate dorën Lypësi ta përkëdhelte vëllain e tij aty afër, ai largohej. Largohej e ndalej, drejtonte shikimin lutës mu në sytë e tij. E kuptonte shqetësimin e tij, por si  i pafuqishëm që është, s’mund t’i ndihmonte, të paktën, t’i dëftonte rrugë ku do të jetonte, i lumtur jo se jo, por të paktën pak ushqim sa për “sot për nesër”. Kjo nuk është fyese për miqtë e çastit, pasi kështu jetohet në varfëri. Fundja, secili ankohet, edhe syshkruari,  për hisen e vet nën qiell.

Lodhjani  sikur e kuptoj mendimin e mikut, lakoi trupin, ngriti këmbën e pasme të djathtë, markoi betonin e ri zbukurues, uli bishtin dhe humbi në strofkën e tij.

S’ka ç’të bëjë i shkreti.

Lypësi mblodhi trupin, duke pëshpëritë nën buzët e tij shoqëruar nga rrudhat e trasha të ballit me hapjen e syve qerpik gjatë përplot zgëlliba.

“Mund të të rrëfej, miku im, sa për të ngushëlluar, se mallkimi njëherë të nget dhe nuk shqitet më në jetë. E përjetova shkelmin e largimit nga vatra dhe shkëlqimin e parkut të Metropolit ku kisha dhe unë një strofkë ngjashëm me tënden. Në kaçubat e gjelbra zbukuruese, mes degëve me gjemba e siguroja hyrjen fshehtas në mesnatë, veja kartonë, mbështillesha me zhgunin e vjetër gjithë zdralë dhe mashtrohesha se flija deri para agimit. Ding-dangu i kambanave të katedrales mes qytetit nuk më prishte fare atë që nuk e kisha. Sigurisht, as ty i nderuari miku im i idealeve, nuk të trazon ding-dangu e as altoparlanti shurdhues i myezinit të ri në cepin e kasolles sate. Shijen e shkelmit e mëson, veçan kur goditësi ka këpucë malore, dhe s’kemi pse mërzitemi se kështu e ka jeta. As nuk u nis me ne, as nuk soset.”

As vetë  nuk e kuptonte, përse Lodhjanin e ndiente më shumë nga katër vëllezërit e tij. “Ndoshta nga shikimi i tij. I varfër, por krenar,- mendoi, një atavizëm i vjetër ngushëllues barbarie. Apo, ndoshta, pamja e tij me një trup që shuhet pamëshirshëm në vapën pluhur plotë e të pistë gjithandej Parkut të Shpresës me të gjitha parregullsitë e një fillimi.

Kundërmimi i përroit  të disiplinuar nga betoni, me ujë të shterur nuk e pengonte Lypësin të jetonte ditën e tij të zakonshme. Hapi pallton përplot zhele mbi krah, u mbështet për betoni, zgjati këmbën reumatizmë, kurse të majtën e kryqëzoi dhe vuri para leckëlëmoshën përplot njolla. Me dorën e majtë drejtoj mjekrën, mori pamje shenjtori para lëmoshdhënësve.

“Lëmoshën e sotme do e ndaj me pesë  miqtë e mi”,- mendoi, dhe sikur ta kishin dëgjuar mendimin e tij u dukën skaj betoni tre nga këlyshët e larmë me shqetësimin e vëllazëruar.

Cingërr-err-err  tingëlluan lehtë monedhat e para nga kalimtari, një burrë në moshë në ecjen e tij shtrembër nga e djathta, duke u mbajtur për shkopin e tij të drunjtë. Cingërima e metaltheve sikur zgjoi myezinin nga kotja në zagushinë e gushtit me zërin e tij  thep me thep luginës. “Ejani në lutje, ejani....  eja..... “ dhe pushoj papritur nga kursimi ditor, një më një i dritave.

“Faleminderit, zoti të dhashtë!

Lypësi tani e kishte mësuar përmendësh peshën e cingërimës, mbërtheu centët, i shikoj dhe me to fërkoi mjekrën: “Me bereqet, i pari lëmosh”- lëshoi zërin tri herë në lutjen për mbarësi. Dhjetëcentëshin dhe pesëcentëshin i ktheu përsëri me kujdes mbi leckë.

“Edhe dhjetë centë për ta blerë një bukë”  pëshpëriti. Gjysmëmajtas dukeshin këlyshët, dy nga të cilët rrinin ulur, kurse tre të tjerët nuk dukeshin nga barishtet gjysmë të venitura.

“Bani rahmet, bani rahmet, kam pesë shpirtra  për t’i ushqyer”-  e filloi lutjen, një refren me zë të lodhur sa herë që kalonte njeri aty pranë.

Në një ditë tregu sikurse sot, qyteza mbushej me njerëz nga fshatrat e rrethinës. Jeta gjallëroi aq shumë sa të dukej një zgjua bletësh e çrregulluar nga tymi. Pluhuri shoqëronte turmat në Tregun e Gjelbër ku shitej e blihej. Në çdo anë dëgjohet “Hajde speca...mollë... qepë... kunguj... kaftorra...pula e zogj, e çka jo tjetër. Toka dridhej  nga muzika e lartë tallave  e kasetashitësve, CD e DVD- shitësve  sikur të ishin në garë me altoparlantit majë minares së re shkëlqimi i së cilës mbronte retë e pluhurit nga pamja. Kush ka kohë të merret me standardet e ndotjes akustike këtu. Efektet psikologjike e mendore të tyre janë përvetësuar me kohë nga ndotjet paraardhëse në jetën e parregullsive moteve.  E veçanta vendore këtu është zhurma. Edhe krisma e armës është argëtuese e çka mund të pjellë pas,  kush qanë kokën për cikërrima.

Lypësi gjithmonë ka kohë të mendoj edhe për gjëra banale që nuk e beson kush. Derisa priste të tretën e një buke kaluan shumë re drejt juglindjes në humbjen e tyre prapa shkëmbinjve të Kaloshit plak. Në të kundërtën e tyre kaluan dhjetëra kalimtarë të rinj e pleq, pa e lodhur mendjen për atë grumbull eshtrash nën plafin arnosh.

“Hë poet, cilën vjershë do ta recitosh, krisja njërës po deshe lëmosh”- u dëgjua zëri i të riut me xhinset e tij të shqyera nga hapeshin gojë të leckosura që nxirrnin në pamje mishtë e mbështjellë me lëkurën e  zverdhur nga përditshmëria e llastuar kafeneve e tymosjeve narkotike.  Anash tij zgërdhiheshin dy hije krijesash me veshje lëkure. Këmisha e zhytur me bojëra mes së cilave portreti i Michaeil Jacksonit me njërën dorë helikë varej mbi kokë.

Me një zë më shumë kundërshtues Lypësi nxori nga buzët:

*“What about all the dreams,

you said was yours and mine…”

“E paska harruar gjuhën shqipe, majmuni. Dikur ia shkrepte vargjeve të Naimit e Fishtës derisa alivanosej nga shqelmat e policit.

“Tregoje fytin e ndrydhur nga çizmja, ta jap një euro”- iu drejtua i riu duke u çjerrë nën kundërmimin e padurueshëm.

Lypësi mbylli skajet e mbështjellësit para fytyrës në barrikadimin e pamjeve që nuk i pëlqente.

Pas disa sharjeve u larguan të tre duke hedhur pas monedhë para këmbëve, e cila lëshoi tingëllimë të mbyllur në rrokullisjen mbi beton.

Lypësi hapi pamjen duke larguar anash fytyrës mbulesën e vënë mbi kokë. Para tij tani qëndronin katër këlyshët e larmë sikur ofronin përkrahjen për mikun e ditës. Lodhjani kishte vënë kokën mbi këmbët e para të shtrira dhe shikonte drejtë në sy.

Ai kërkoi me sy rrugës së dëgjuar të cingërimës. Një euro e bardhë,  mbështetur për barishte, shkëlqente me katër yjtë e shqyer në tetë cepa të mbrehtë simetrik mes së cilëve shkronjat  Malta dhe viti dymijë e gjashtë.

“Nuk më duhet lëmosha e fëlliqnakëve. Të pa njerëz!  Koka e tyre nuk vlen sa koka  e Lodhjanit. Hora!”- lëshoi zë që dëgjues kishte vetëm këlyshët e uritur derisa faqeve dukeshin gjurmë lotësh të njomë.  Si në ëndërr iu kujtua Gjimnazi, demonstratat, arrestimet e nëntëdhjetë e tetës dhe filloi të dëgjonte zërat e torturës në njëmijë ngjyra rrëqethëse në hetuesinë namzezë.

“O malet e Shqipërisë...”  i erdhi ta lëshonte zërin protestues që nuk e kuptonte përse. Lotët shpërthyen përcjell me pështymë e dënesje.

Tani nuk ishte i aftë për asgjë, as për zvarritje deri tek furra, të blinte gjysmë buke për vete dhe miqtë e ditës. Ishte prekur plaga e vjetër, lëngimi i së cilës nuk u shërua as në metropolet e lavdeve shkencore. Në kujtesën e thellë rinore iu ringjallën të gjitha vjershat e mësuara përmendësh. Ato ishin shpirti i tij dhe ai zëri i tyre deri në labirintet e torturave ku vriteshin lulet e agimit.

“Mirë u pafshim miqtë e mi! – foli përmes buzëve që dridheshin duke luhatur dorën sipër plafit të vjetër mbi barishtet në Parkun e Shpresës nën shoqërimin e plagëve besnike. Një trup mbi dheun e bekuar nga kënga e shpirti në fillimrrugën qiellore. Prehje.  Një funeral i heshtur qytezës së vjetër aq sa robëria e saj.

Besnik, gusht 2014

(* Ç‘ndodhi më të gjitha ëndrrat,   thanë,  janë tuajat e të miat...)