Tahir Muhedini: Për Çamërinë martire nuk duhet të heshtet

Nga Albert Zholi

Tahir Muhedini: I propozova z. Dule që të fuste në programin e partisë së vet, çështjen çame, për të sensibilizuar opinionin

Për Çamërinë martire nuk duhet të heshtet

Hyrje

Një emër i ri në politikën shqiptare. Një emër që ka marrë përsipër të sensibilizojë politikën shqiptare, por edhe atë europiane për problemin çam. Energjik, serioz Tahiri është krenar për prejardhjen çame, po aq sa trishtohet për lënien në heshtje të këtij problemi kaq madhor të historisë shqiptare. I lindur në Tiranë, ai se këmben kryeqytetin me asnjë vend tjetër, por pa mohuar se çdo ditë tjetër do ta kalonte në Çamëri, qoftë dhe në një shtëpi të thjeshtë.

box

Historia e familjes time çame

Unë quhem Tahir  Muhedini i biri i Abdullah Moidinit. Origjina ime është nga Paramithija krahina e Çamërisë. Vetë kam lindur  dhe jam rritur  në lagjen Nr. 1 “Ali Demit”. Rrjedh nga një familje intelektualësh. Me ato që ndodhën në vitet ‘44 në masakrat e krahinës së Çamërisë nga familja ime zervistët më kanë therur gjyshin, dy xhaxhallarë dhe hallën time. Ka shpëtuar babai im dhe një xhaxha tjetër Tasim Muhedini, i cili ka  punuar që në fillimet e  krijimit të shtetit shqiptar  në Ministrinë  e Bujqësisë  dhe tani ka dalë në pension. Unë kam lindur dhe jam rritur në lagjen shumë të dashur “Ali Demi” mes familjeve tiranase. Kemi qenë 10 familje çame në fillimet e ardhjes ku kemi jetuar në baranga në lagjen “Ali Demi”. Këto ishin një dhomë dhe një banjë për gjashtë familje, me kushte shumë të vështira. U jam shumë mirënjohës  prindërve të mi për saktrificat që kanë bërë. Familja ime ka qenë jo fort mirë nga ana  ekonomike, por mund të them se kemi qenë një nga familjet më të kamura të krahinës së Çamërisë. Babai im ka gjetur forca që, duke ikur me dhunë nga qyteti i Pramithisë, të vijë në  Tiranë dhe të jetojë mes sakrificash. Ne u bëmë një familje e madhe me 7 fëmijë. Unë jam fëmija e dytë nga të shtatët. Unë fola vetëm për  babain  tim, por  po të flas  edhe për  nënën time, mund të  them se  gjyshin tim, babain e nënës ma kanë therur, xhaxhallarët e nënës mi kanë therur  dhe nëna  ime ka  ardhur e  vogël këtu, vetëm me nënën  e vet, ku kanë qenë tri vajza dhe një djalë  dhe familja e saj u vendos në  lagjen “Ali Demi”.

Box

Ikja pa kthim ?!

Eshtë fatkeqësi e madhe ngjarja e largimit të familjes tonë nga Çamëria. E ikjes pa kthim. E ikjes mes lotëve dhe dhimbjes së madhe. Vij nga   një  familje që mi ka  vrarë greku në mënyrën më të pabesë, në mënyrën më të pafajëshme. Më janë vrarë shumë të afërm. Që nuk i kam njohur. Duhet t’ju  bëj edhe një sqarim  se në  luftë ka  edhe të fituar, por ka  edhe të humbur. Por  këtu nuk  kemi të bëjmë me  një luftë, por  kemi të bëjmë me  njerëz  të ndershëm, që ishin në  shtëpitë e tyre në punët e  tyre dhe  në mënyrën më të pabesë  shkuan  dhe i masakruan në mënyrën më të tmerrshme që edhe unë nuk  mund t’jua shpjegoj dot. Unë dua të them me këtë  se prindërit e mi ose  prindërit tanë nuk  kanë  bërë asnjë propogandë  karshi fëmijëve  të tyre  që të na thoshin mos të rrimë me minoritarë, me ortodoks, por gjithmonë kanë ofruar bashkëjetesë. Unë kam  shokë  ortodoksë, miq  ortodoksë  dhe miq  katolikë dhe gjithmonë prindërit na  kanë edukuar që të shkojmë në mënyrë harmonike me të gjithë. Kështu që marrja pjesë në politikë dhe zgjidhja e çështjes janë një obligim ndaj njerëzve të mi që u masakruan, por duke punuar pa tensione, eksese, mllefe, armiqësi, por vetëm me rrugë demokratike. Neve  do të luftojmë me të gjithë mjetet tona demokratike, duke bashkëpunuar me institucionet e Parlamentit Europian dhe Shtetet e  Bashkuara të Amerikës.

Kush ka qenë shtysa që ju krijuat PDI-në?

Në Shqipëri ekziston një parti që quhet Partia e të Drejtave të Njeriut. Unë mora një takim dhe i  propozova z. Dule (kryetarit të kësaj Partie) që këtë popullsi shqiptare  të krahinës së Çamërisë, me të drejta të mohura  ta fuste në programin e partisë së vet, për të sensibilizuar opinionin mbi këtë çështje. Por, gjeta vetëm heshtje. Indiferentizëm. Nuk e kuptova në fillim. Por pasi pashë mënyrën e drejtimit të partisë nga z. Dulë kuptova fare mirë se kjo parti ishte thjeshtë për t’i shërbyer  minoritetit grek në  Shqipëri. Unë personalisht jam i bindur, që nuk  i shërben as  minoritetit grek shqiptar, por i shërben qarqeve të caktuara anti-shqiptare. Dhe këtë antishqiptarizëm e kanë shprehur edhe në parlamentin shqiptar kur u çua një rezolutë për çështjen çame. Dule ishte i pari që u ngrit si deputet i Parlamentit shqiptar dhe filloi të spekullojë duke thënë që ne kemi shumë shqiptarë në Greqi dhe  nuk mund ta  marrim për  diskutim rezolutën. Dhe për ironi të fatit pati përkrahje edhe  nga disa  deputetë  të  tjerë. Mosmarrja  në konsideratë e kësaj rezolute, bëri  që ne të krijuam një  forcë  të re,  një parti, ku ndërmjet të tjerash në programit tonë kemi edhe një pikë siç është  zgjidhja e çështjes çame. Ne  faktikisht po merremi me zgjidhjen e çështjes Çame, gjithmonë me mjete demokratike, gjithmonë  me mjete  paqësore dhe qëllimi i partisë sonë është që të  jetë në marrëdhënie të mira   me shtetin grek, por  realisht nuk  janë  marrëdhënie të tilla ……Deri kur  shteti grek nuk njeh të drejtat për pronat e çamëve, duke i akuzuar çamët si bashkëpunëtorë të fashizmit, tregon  qartë shtrembërimin e historisë për qëllime të errëta. (Gjë që nuk  është e  vërtetë). Mund t’ju them me siguri se, disa historianë  grekë që kanë mbajtur  kumtesa në  qendër  të Athinës (në një Simpozium para disa kohësh), janë shprehur haptazi që, në popullsinë çame është ushtruar  një  genocid, se popullsia çame nuk  ka qenë bashkëpunëtore e fashizmit por ka qenë minoriteti grek në Shqipëri bashkëpunëtorë e fashizmit. Unë  nuk merrem me këtë problem, por me problemin çam që është lënë në heshtje, që duhet zgjidhur. Ne  çështjen  çame e kemi bërë prezent edhe në Parlamentin Europian, ku është për të ardhur  keq  që, deputetët e Parlamentit Europian, nuk ishin në dijeni dhe shprehën habi se  si në Shqipëri ka  një  çështje  çame kaq  madhore, me  një genocit të paparë ndaj kësaj  popullsie  muslimane shqiptare dhe nuk  është diskutuar asnjëherë në seancë  plenare. Në seancat plenare të Parlamentit Europian diskutohet vetëm  çështja e minoritetit grek.Mendoj se  politika shqiptare dhe shteti  shqiptar, duhet ta marri seriozisht këtë çështje. Ne kemi menduar që ndërmjet shtetit shqiptar dhe atijë grek do të ndikojë pozitivisht edhe Bashkimi Europian dhe shtetet e  Bashkuara të Amerikës. Po nuk qe pjesë në diskutime  SHBA,  them se nuk mund të marrë zgjidhje  kjo çështje kaq  madhore.

Dhe kur keni shkuar në Çamëri…?

(Më ndërpret)…Unë  për  herë të parë kam  shkelur  më 10 korrik 2007,  në  Çamëri  dhe me thënë  të drejtën e  kam pasur si dëshirë  dhe si ëndërr për të shkuar qysh fëmijë. Meqë  mu dha rasti shkova, dhe mund  t’ju them që  ishte një vend i mrekullueshëm, një vend me  bukuri të rralla. Duke pyetur  gjeta shtëpinë e prindërve të mi. Kur unë shkova në atë shtëpi, ishte si ma kishte përshkruar babai. Hyra në oborr, filmova gjithë shtëpinë. Shtëpia  ime ka  qenë një nga shtëpitë më të mëdha në Camëri  pasi ka  pasur  32 dhoma. Kjo shtëpi  në kohën e  genocitit grek u bë si burg i grave dhe i fëmijëve  për  popullsinë  muslimane  çame. Shtëpia ishte me tre kate. Një gjysmë kati ishte nën tokë  dhe  dy kate e gjysmë ishin  mbi tokë. Gjysma e shtëpisë ishte riparuar se kjo dukej nga tjegullat dhe nga fasada e jashtme e murit, kurse  gjysma  tjetër  ishte siç  kishte qenë. Unë  shtëpinë e njoha menjëherë  nga dera, sepse  ka  pasur  një derë karakteristike  ku ende kam një fotografi të viteve ‘40 në shtëpinë time, dhe  sa  ma tregoi  një qytetar grek se  kjo është  shtëpia e  unë sa pashë  derën e  njoha, edhe pse derën e kishin riparuar. Brenda nuk hyra, por  nga jashtë  u dukte një shtëpi  e bukur.

A ishte e banueshme shtëpia  juaj në  Çamëri?

Atje banonin tetë  familje. Ishte  një familje  prifti. Ishte me familjen, djali i një deputeti të krahinës  së Çamërisë dhe disa  të  tjerë. Por  nuk i mora  vesh ekzakt se çfarë familjesh ishin,  por  më thanë  se këtu jetojnë tetë  familje.

A pate probleme me  policinë?

Mbasi pashë  të gjithë  pjesën e Çamërisë  dhe kur  shkova në Pogoricë më kapi policia, më kërkoi pasaportën. Ju dhashë pasaportën time dhe të bashkëshortes sime, duke qenë edhe pasaportë shërbimi. Polici nuk mori në konsideratë  asgjë  dhe më tha se  hajde mbas  meje. Më çuan në polici. Aty pashë një sjellje jo korrekte, unë isha me një mjet të rregullt dhe vetë isha me  një veshje serioze dhe sa e morën vesh se unë isha me  kombësi  shqiptare ato nuk kishin atë respektin e duhur. Unë  kur  shkova në polici  i thashë  se ju jeni polici banditësh dhe jo polici europiane. Në atë moment  shefi i policisë më kërkoi falje dhe tha se do të marrë  masa  karshi policëve. Unë kam shkuar edhe disa  herë të tjera dhe nuk kam pasur  asnjë problem më.

E kanë marrë  vesh që ti ishe kryetari i PDI-së?

Ata më pyetën se çfarë funksioni keni dhe unë i thashë se kam mbaruar për  drejtësi, por nuk u thashë që jam kryetar partie. Mendoja se do ta merrnin për provokim. Unë nuk e kuptova përse  ata  ndërruan mendim dhe më thanë që,  kur të vish herë tjetër, të na lajmëroni që t’ju presim. Ndoshta   e morën vesh që unë isha  një kryuetar partie  apo  nga mbiemri në pasaportë. Unë  i  thashë  që jam një qytetar si të gjithë të  tjerët  dhe vij  për të parë  në origjinën e familjes  sime.

Çfarë emocioni keni  pasur  kur  keni parë shtëpinë tuaj  në ato momente?

Të tregohem i sinqertë  nuk  i përshkruaj dot se sa emocione  kam pasur. Por njeriu gjeka forca që t’i përballojë këto emocione. Këto emocione më bëjnë që unë  sa herë të kem kohë të lirë  të shkoj t’i shikoj këto shtëpi. Edhe kur më pyetën në polici se nga jeni i thashë se jam nga Paramithija. Por ju nuk jeni qytetar i Paramthisë më thanë. I thashë se kam origjinën e  prindërve të mi  nga Paramthia. I thashë se jam me origjinë shqiptare –çame. Takova shumë njerëz  atje. Popullsia greke atje na  quanin si turq dhe jo si shqiptarë. Unë edhe kur pyeta për gjyshin tim ata  sa  merrnin vesh që  emri ishte musliman thonin turq janë, jo i thoja unë janë shqiptarë. Ata kishin mendimin se e gjithë popullsia shqiptare muslimane ishin turke. Një gjë dua të them se ne, si forcë politike do të mundohemi me të gjitha forcat dhe mjete tona që çështja Çame të marrë  zgjidhje.

Ju mendoni se politika shqiptare ende nuk po bën ose nuk i shfrytëzon të gjitha mundësitë  e veta për  zgjidhjen e  çështjes  çame?

Në qoftëse do ta shohim me një sy fanatik të një shqiptari çam mund të japim lloj-lloj mendimesh, por unë  mendoj se politika shqiptare dhe shteti shqiptar nuk  bën përpjekjet e duhura me shtetin grek për të zgjidhur  çështjen çame. Sa herë ka qenë në axhendë për t’u diskutuar nga zyrtarë të lartë të shtetit shqiptar që kanë  shkuar   për vizitë në Greqi, çështja çame gjithmonë ka shkuar deri aty ku  edhe takimet anulohen dhe çështja çame mos të diskutohet. Por me këto 17 vjet të demokracisë mendoj që çështja çame nuk është në atë nivel që ka qenë. Të gjithë jemi  të ndërgjegjshëm kur erdhi  ish-Presidenti grek Stefanopulos, i cili në mënyrën më të papërgjegjshme i  tha Presidentit tonë Moisiu që nuk ka çështje çame. Mbas disa  vitesh erdhi presidenti Papulias për të bërë një takim në qytetin e  Sarandës me presidentin tonë Alfred  Moisiu  dhe popullsia çam dhe shoqata Çamëria i rezervoi një pritje  madhështore me  mendimin  se ky president ka gjak çam dhe ka pirë qumësht kur ka qenë i vogël nga nënë çame. Me  gjithë mikëpritjen madhështore me pëllumba dhe lule, me pritjen në mënyrën më demokratike, qarqet e  ndryshme greke e anuluan  këtë  vizitë  duke dizinformaur opinionin shqiptar dhe atë grek se, gjasme shoqata Çamëria dhe popullsia çame është shumë agresore dhe kjo fjalë kishte shkuar deri në parlamentin grek. Kur  unë shkoj në një takim   në Greqi më pyesin se përse  është bërë  anulimi i  vizitës  së  Papiulias me Moisiun? Unë  i them se ju mund të mos më besoni mua, por merrni pjesë filmike nga televizionet greke  që  kanë filmuar  të gjithë dhe aty duket se sa agresorë apo sa paqësorë kanë qenë çamët. Pra edhe ky ishte një spekullim që i bëri shteti grek  kësajë vizite. Ky rast nuk është diçka për  t’u habitur,  sepse shteti grek ka  një shekull që spekulon mbi këtë popullsi  shqiptare (çame) të fesë muslimane, por  është për të ardhur mirë që, vizitën e fundit që erdhi ministrja e Jashtme  greke në Shqipëri Bakojanis, për herë të parë e pranoi si çështje, por kjo çështje tha t’i drejtohet  Gjykatës  së Strasburgut.

A  mendoni se media shqiptare është shumë e heshtur ndaj çështjes  çame?

Shtypi shqiptar ka qenë i heshtur, por këta 2-3 vitet e fundit ka bërë një hap për çështjen çame (si media e shkruar dhe ajo televizive).  Brenda mundësive që kanë pasur. Mediat  televizive  si “Top Chnenel” dhe “Neës 24”, “TVSH”, dhe nga ndonjë televizon tjetër  dhe nga media e  shkruar  mund të them  që  ka shkruar me përparësi gazeta “TELEGRAF” të cilën e përgëzoj. Mendoj dhe dëshiroj që kjo gazetë të vazhdojë të shkruajë sa më shumë për çështjen  çame, mbi problemet që ka pasur  popullsia  çame në Greqi dhe mbi  të ardhem se  si do të zgjidhet çështja çame, pasi çamët do të dinë si t’ja shpërblejnë. Janë dy rrugë që shtrohen si alternativa për këtë çështje, kompensimi, ose kthimi në trojet e tyre. Rruga është një, ajo e dialogut, sensibilizimit të organizmave ndërkombëtarë.

Në  politikën shqiptare a ke  gjetur gjuhën e duhur dhe mbështetjen e duhur ju si PDI?

Politika shqiptare nuk është se nuk e do zgjidhjen e çështjes çame. Unë mendoj se në kabinetin e qeverisë Berisha ka ministra që janë me të vërtetë të interesuar, ka ministra që me të vërtetë  duan zgjidhjen e  çështjes  çame,  pavarësisht se nuk janë prononcuar direkt në media, por ndoshta me kalimin e kohës këto gjëra do të dalin më në pah. Unë mendoj se partitë politike dhanë një mendim korrekt kur ne ishin në Parlamentin Europian në Strasburg, kur paraqitëm dosjen tonë për problemet që ka krahina e Çamërisë. Eurodeputetët thanë se ne, nuk e dimë që ka çështje çame të pazgjidhur,  por do ta diskutojmë në ndonjë seancë plenare. Falenderoj të gjithë deputetët e parlamentit shqiptarë që në këtë moment  thanë haptaz  që  ekziston çështja çame dhe duhet të marrë zgjidhje. Ndoshta ishte hera e parë që u bë prezent një pronocim i tillë.

Ju  si e  konceptoni këtë heshtje të politikës shqiptare?

Mund të jap  argumente  nga më të ndryshmet, por me problematikën që ka shteti shqiptar, shteti grek mund të themi se ka hyrë  shumë thellë me anë të biznesit në shtetin shqiptar, ku pjesa më e madhe e bankave janë greke, ku telefonat celularë janë greke, agjencitë e ndryshme janë greke, bizneset e fuqishme janë greke. Kjo do të thotë që, dashje pa dashje, shteti grek e  ka kapur shtetin shqiptar prej fyti (kur  i thonë), sepse  ka depërtuar në një pjesë të mirë të ekonomisë shqiptare. Mendoj se ka qenë një politikë e gabuar në kohën e PS, e cila i ka dhënë një prioritet shumë të madh shtetit grek me biznese nga më të fuqishmet, ku biznesi i vogël shqiptar përpiqet të gjejë mundësinë (për të mos thënë të drejtë) të mbijetojë.

Si janë balancat e shtetit shqiptar në respektimin e të drejtave të minoritetit grek dhe kërkesën për zgjidhjen e çështjes çame ?

Unë tani po e shikoj si një tolerancë e tejkaluar karshi këtyre qëndrimeve. Shteti  shqiptar e ka përparësi çështjen e minoritetit, respektimin e të  drejtave të njeriut, por shteti shqiptar po i tejkalon këto  të drejta të këtyre minoriteteve, saqë mendoj se po spekullon në këtë drejtim, kështu që shteti shqiptar duhet të jetë i barabartë karshi shtetit grek. Këtu minoritetit grek iu dha dy nënshtetësia, ndërkohë popullsia shqiptare çame  ka  pasur  shtetësi  greke në mënyrë kolektive. Jemi të ndërgjegjshëm që popullsia e minoritetit grek në Shqipëri  nuk kanë pasur toka të tyre, tokat kanë qenë prona të pronarëve shqiptarë. Mendoj se shteti shqiptar e ka tejkaluar respektimin e  të drejtave të  minoriteteve, kështu që tashmë duhet të merret me të drejtat e shqiptarëve me  kombësi çame. Shteti shqiptar duhet të mbajë qëndrim karshi shtetit grek.

Ju mendoni se ky problem do të gjejë zgjidhje jo nga politika, por nga sensibilizimi i opinionit ndërkombëtar nga popullsisë çame?

I gjithë populli shqiptar është dashamirës, dhe e ka me dëshirën e tij që të zgjidhet sa më shpejt problemi çam. Përveç popullsisë shqiptare edhe popullsia maqedonase, kosovare, është shumë dashamirëse për zgjidhjen e  çështjes çame. Kështu unë mendoj që kudo që është populli shqiptar  anembanë botës e ndjen që është një problem  që duhet zgjidhur, pasi është një padrejtësi që është bërë në vitet 1913-1944, ku është ushtruar genocit ndaj popullsisë shqiptare muslimane.

Në  qoftë se do t’ju jepej mundësia, ju do ta linit Tiranën dhe a do të shkonit në  Paramithi?

Që të tregohem i sinqertë unë jam lindur  dhe rritur  në Tiranë, kam jetën time këtu, shokët, familjen. Do të kisha dëshirë që të kisha një shtëpi të dytë në Çamëri. Unë jam lindur dhe rritur në lagjen Nr.1, më  është dhënë mundësia  për të  ndërruar lagjen dhe nuk e kam ndërruar. Pra Tiranën nuk e le, por shtëpinë e dytë e dua në Pramithi, ku natyra është treguar aq bujare.