Luan Maloku: Vullkan i pashuar i atdhetarizmit shqiptar

VULLKAN I PASHUAR I ATDHETARIZMIT SHQIPTAR

Nga Luan Maloku

Dy janë motivet që më shtynë të grumbulloj material elektronik për një libër me rrëfime të vogla për njerëz të mëdhenj. I pari është një portret i Xhemal Pecit me titullin “Kampion kombëtar dhe maraton i mërgatës shqiptare”, botuar te Zemra Shqiptare. Dhe i dyti, një emision i Radio Kosovës, “Gjithmonë aty, ku jeni edhe Ju”, transmetuar në ETNO (2014), autore: Ajete Beqiraj. Po fillojmë nga e dyta: “Sa është rruajtur gjuha, traditat e kultura shqiptare në Rumani?” Sjell rrëfimin Mami Lule, e mbesa e Serjfulla Malishovës dhe e bija e Qemal Selimit, shok i ngushtë i Asdrenit: “Është ruajtur gjithmonë. Neve jemi njerëz të ndershëm, njerëz të ngrohtë e mikpritës, por mërgimi e bën të veten. Asdreni ishte një njeri i thjeshtë dhe një patriot i madh. Ai vetëm për Shqipërinë fliste, për historinë e Shqipërisë. Asdreni ishte një poet i famshëm. Vjershat e tij ishin fantastike.”

Sa arritën shqiptarët në Rumani të afirmojnë Kosovën letrare, historike dhe politike në gjuhën rumune? Kjo është pyetja e dytë që ia parashtron Ajete Beqiraj një malësori të Sharrit që jeton në njërën nga lagjet e bukura të Bukureshtit. “Komuniteti shqiptar ka qenë shumë i gjerë dhe i zhvilluar, ka patur rreth dyzet mijë shqiptarë që jetonin në Bukuresht dhe provincë, por pas luftës së dytë botërore u kthyen, disa në Kosovë, disa në Shqipëri, disa në Turqi, disa në Amerikë. Këtu ka edhe sot e kësaj dite bij e bija të rilindësve tanë. Disa i ka kapluar pleqëria, disa kanë vajtur në botën e hijeve. Digjeshinm nga malli për shqiptarët dhe Shqipërinë.” Zëri i Shipkovicës që i transmeton këto fjalë për radiodëgjuesit e Kosovës sime, sivjet i mbush 65 pranvera.

Para nesh kemi një dritë të veçantë shqiptare që shkëlqen në trojet etnike dhe diasporë. Pse e zgjodha këtë njeri për një monografi, me shkrimet dhe për jetën dhe kontributin e tij të madh, jashtëzakonisht të madh, sidomos kur vjen fjala afirmimin e Kosovës në gjuhën e një populli të madh dhe mikpritës. Duke e shfletuar do të konstatoni se kemi para nesh rrëfime të shkurta me një memorje të gjatë, kujtime, artikuj, letra dhe komente. Kariera e shquar që po e krijon me përkushtim, punë dhe seriozitet, na i përkujton disa nga titanët tanë të deridjeshëm, pa e harruar me këtë rast Nikolla Naçon dhe Asdrenin e pavdekshëm. Njeriu për të cilin shkruajmë tashmë është bërë një personalitet i mirënjohur. Vilhelme Vranari Haxhiraj nga Vlora historike ka shkruar një libër për prindërit e tij, ndërsa ne kemi nderin të botojmë librin e parë për këtë bubullimë bukureshtare që ndjek gjurmët e rilindësve tanë.

Një garsonierë e mbushur me rafte librash, në sallon, në kuzhinë, në banjo e ballkon, dhe një Kosovë e njohur shpirtërisht në vendin e një presidenti të dështuar i cili bie nga pushteti 5 muaj pas botimit të këtij libri. Poeti është mbret në atdheun e tij dhe në tërë botën. I lindur në një cep të Kosovës Lindore (Preshevë) dhe i rritur në mërgim, mua më pëlqente Maksut Shehu i “Rilindjes”, që shkruante portrete duke e përmendur vetëm në fund emrin për të cilin bënte fjalë. A nuk i thonë edhe kësaj art: të shkruash për njerëz me talent, pa ia përmendur dhjetra herë emrin, pa e bezdisur lexuesin, por duke u dhënë rast të tjerëve ta përmendin emrin  e tij, siç kanë vepruar do personalitetet të shquara të letrave tona, që nga Ali Podrimja e deri te Bilall Maliqi i Preshevës sime.

Zëri i Shipkovicës në Bukuresht

Zëri i Shipkovicës në Bukuresht është jo vetëm vullkan i pashuar, por edhe burim i pashtershëm. E njoh fare mirë ngase militon për kauzën shqiptare që nga mosha 19 vjeçare (1968). Faktet konkrete, veprat, artikujt dhe fotografitë, flasin se Bubullima është shqiptari i parë që ka organizuar lansime autorësh nga Kosova në Bukuresht (Sali Bashota, Basri Çapriqi, Jeton Kelmendi, Fehmi Kelmeni, në prezencë të autorëve). Bubullima është shqiptari i parë që ka organizuar Tryezën e Miqësisë së Kosovës me Bukureshtin (13 qershor 2009).  Dhe ç’nuk ka bërë ky njeri për afirmimin e Kosovës dhe kulturës shqiptare në veri të Danubit? Qeveria e Kosovës e ka për obligim t’ia ndajë një pension presidencial në 70 vjetorin e lindjes së tij (2019). Bubullima ka krijuar një rrjet të gjerë intelektualësh dhe shkrimtarësh rumunë që shkruajnë me admirim për shkrimtarët shqiptarë. E kërkova në google.com përmes sintagmës “Bukureshti shqiptar” dhe ç’nuk gjeta aty! Një serë shkrimesh për Bukureshtin dhe revistën Shqiptari, artikuj tjerë për krijuesit tanë që i ka përkthyer. Në kuadrin e një komenti kishte theksuar se eseistët rumunë na duan, dhe se dinë të peshkojnë vlera të mirëfillta nga të gjithë autorët e përkthye. Dhe ç’ka bërë Bubullima në shenjë respekti? U ka ndarë Mirënjohje publike rreth 50 krijuesve shqiptarë dhe rumunë.

Bravo i qoftë! Bën shaka me mua dhe më thot se në Rumani “Bravo” i thonë gomarit! Dhe shton se shkrimtari po qe se e braktis humorin, duhet ta thejë penën. Dhe shton poashtu se e çmon Maksut Shehun e ndjerë që qëndiste portrete, pa e përsëritur deri në bezdisje njeriun për të cilin shkruan, duke e përmendur vetëm një herë në fund emrin e tij. Mua më bën nderë letërkëmbimi me këtë njeri. Miqtë e mi që komunikojnë me të, i ka marrë malli ta njohin edhe personalisht. Mora vesh se paska qenë për herë të fundit në Berlin para 20 vitesh (1992). Nuk kishte ardhur me duart në xhep por me një çantë artikujsh e fotografishë mbi Kosovën dhe shqiptarët e Rumanisë, që ia kishte prezantuar televizionit gjerman të Berlinit kushtuar minoriteteve nacionale. E kishin njohur edhe bashkatdhetarët tanë nga Kosova. Do vijë apo s’do vijë sivjet në vigjilje të Ditës së Flamurit, ende nuk dihet, por dihet se respekti i tij ndaj Botës sot dhe Zemrës Shqiptare është i hatashëm. E porosita të më japë burime të reja mbi jetën dhe veprën e tij, siç preferon gazetaria, por nuk ma ktheu përgjigjen. Ndoshta si pasojë e modestisë! Ndaj, për një portret të ri fillova të gjurmoj material në Internet, duke shkëputur mendimet e të tjerëve për te, sidomos në kuadrin e komenteve që kanë dalë në disa media për këtë vullkan të pashuar të atdhetarizmit shqiptar.

Baki Ymeri ka ndjekur ligjërata të Eqrem Çabejt, Aleks Budës. Androklli Kostallarit dhe Dhimitër Shuteriqt në Universitetin e Kosovës. Anton Çeta e kishte angazhuar të gjurmojë folklorin shqiptar në vendlindje, duke ia botuar këngët e vashave të Shipkovicës në Gjurmime Albanologjike. Latif Berisha e kishte porositur të shkojë në Rumani dhe të qëndisë një studim seminarik me titullin “Bukureshti si qendër e kulturës shqiptare” (1971). Dom Lush Gjergji, Ibrahim Makolli, Gjergj Dedaj, Enver Gjergjeku, Besnik Mustafaj, Kadri Rexha,  Mazllum Saneja e qindra intelektualë tjerë e kanë përgëzuar për aktivitetin e tij. Ka patur fat të ketë kolegë studimesh do emra të njohur, si Isak Ahmeti, Tafil Kelmendi, Emin Kabashi, Hajrulla Hajra, Tefik Selimi e tjerë. Ka përkthyer mbi 30 poetë nga Kosova me nga një  libër vlerash të veçanta. Ali Podrimja theksone në një letër (1996), se duhet të ndihmohet, ngase gjithmonë ka qenë, është dhe do të jetë në barikadat e para për mbrojtjen e çështjes kombëtare. Agim Shehu e çmon gjuhën dhe stilin e tij. Po kështu edhe Visar Zhiti, Flora Brovina, Sali Bashota, Agim Vinca... Agim Rushiti thekson në Facebok: “Të promovohen vlerat kombëtare jashtë kufijve shtetërorë, është vepër që kërkon respekt dhe nderim.” Haxhi Muhaxheri e konsideron si një nga veprimtarët më të shquar të kauzës shqiptare që veprojnë në Bukuresht. Janë këta njerëzit fisnikë që e nderojnë kulturën kombëtare shqiptare. Zoti ju bekoftë Juve dhe familjen Tuaj!”

Cila është struktura e kësaj vepre? Po qe se i grumbullojmë të gjitha artikujt e botuar në shtyp, për një monografi serioze shkencore ekziston nevoja e një hapsire tipografike prej 2.000 faqesh. E vetmja gjë që mund të bie në sy në këtë përpjkeje të parë prej 150 faqesh, është fakti se disa emra apo elemente biografike mund të përsëriten, por kjo nuk prish punë konform sintagmës latine Repetitio est matere studiorum. Disa nga letrat e botuara në vëllimin e parë ta shërojnë shpirtin. Pasojnë disa portrete dhe poezi që ia kanë kushtuar dashamirët e tij. Remzi Limani i ka propozuar qysh para dy vitesh t’i shkruajë memorjet deri sa s’është vonë. Fati më ra mua të botoj librin e parë për këtë njeri. Në vëllimin e dytë, nga 1.000 artikujt e tij do t’i botojmë vetëm disa që ndërlidhen me Bukureshtin dhe rëndësinë e tij. Nga 700 letrat e mirënjohjet dhe komentet, e botojmë vetëm një pjesë, duke lënë vend edhe për vëllimet e ardhshme  (Kosova në Bukuresht, Vlera të vjetra bukureshtare, Lirika erotike e një mërgimtari shqiptar, Drita shqiptare e Bukureshtit).

PËRMBAJTJA

Biobibliografi e autorit të kësaj vepre / 4

Vullkan i pashuar i atdhetarzmit shqiptar / 5

Zëri i Shipkovicës në Bukuresht / 7

Shipkovica, vendlindja dhe atdhetarizmi / 10

Bukureshti dhe shqiptarët / 11

Kampion kombëtar dhe maraton i mërgatës shqiptare  / 17

Komente, admirime dhe komplimente / 19

Një shembull konkret i mbarëvajtjes së kulturës shqiptare në botë / 22

Ku jeton shqiptari, valon flamuri dhe shqipja i shtrin krahët për së mbari / 23

Shkëndijë e bjeshkëve të Sharrit në Bukuresht / 26

Poezi kushtuar Bubullimës së Bukureshtit / 28

Energjia shqiptare e Bubullimës së Bukureshtit / 36

Zjarri i Shipkovicës në diasporë / 41

Aty ku flet vepra me realitetin / 48

Këngë dashurie / 50

Një yll i pashuar në mërgim / 54

Nëpër damarët tuaj rrjedh lëngu artistik i gjuhës sonë të shenjtë / 57

Moral ideal / 59

Sakrificat e shqiptarit për „Shqiptarin” / 61

Iluministi shqiptar i Bukureshtit të ditëve tona / 63

Qeveria e re rumune po e pregadit terenin për ta njohur Kosovën / 67

Zëri i ndërgjegjes sonë kombëtare në diasporë / 69

Mirënjohje për Shqiptarin dhe botuesin e saj / 71

Një shembull jetësor që t’i përkujton modelet e Rilindjes sonë / 74

Një tribun i mërgatës shqiptare / 76

Një emër i bekuar i atdhetarizmit shqiptar / 82

Disa mirënjohje nga Shipkovica  / 83

Një figurë emblematike e diasporës shqiptare / 88

Vlerësime tjera nga bashkatdhetarët tanë / 92

Kaleidoskop i një jete të gjallë atdhetare / 97

Rumania do ta njohë Kosovën, herët apo vonë / 99

Le të shkëlqejë çdo shqiptar me shembullin e tij! / 106

Pena Juaj i bën nderë kulturës sonë / 110

Drita e shenjtë e adhurimit / 113

Shqiponja e Sharrit dhe zemërluani i Bukureshtit / 114

Simbol frymëzimi dhe krenari e diasporës shqiptare / 116

Drita magjike e atdhedashurisë / 118

Një krenari kombëtare që e afron botën shqiptare me botën rumune / 120

Shqiptari që e do Shqipërinë qysh para krijimit të botës / 122

Gjithmonë në shërbim të shqiptarizmit  / 126

Rilindësi i fundit në Bukuresht / 134

Një burim i pashtershëm i nergjisë shqiptare / 136

Bibliografi e një emri që do të mbahet mend? / 146

Post Scriptum / 148