Speciale » Alia
Lutfi Alia: Kunavia (VIII)
E diele, 17.11.2013, 07:18 PM
KUNAVIA –
8
Ipeshkëvët e Dioqezës të Kunavisë në shekullin XV
- Gjatë pushtimit turk, në dioqezen e Kunavise filloj të pakesohej numëri i klerikeve, madje u bë i pamjaftueshëm në raport me territorin dhe numrin e popullsisë te kesaj treve te gjere. Shume prifterinje dhe murgjer te urdherave Benediktin dhe Domenikan i braktisen kishat dhe manastiret, por ne vendin e tyre shkuan françeskanet, te cilet u bene shume aktivë, duke e mbajtur te gjalle besimin katolik nder malesoret dhe duke organizuar rezistencen kunder pushtuesit otoman-
EKSKLUZIVE NGA PROF. LUTFI ALIA
Në një periudhë
të gjatë kohe, duke filluar nga gjysma e dytë e shekullit XIV dhe ne dy dekadat
e para te shekullit XV, dioqeza e Kunavisë u drejtua nga ipeshkev te urdherit
françeskan.
Pasi u
largua Imzot Benigno OFM, ne krye te ipeshkevise te Kunavise, Papa Gregori XII
emeroj nje tjeter françeskan, murgun Martinus OFM.
Imzot
Martini OFM, e drejtoj dioqezen tone nga 2 janari i viti 1410, deri me 19 gusht
1419. Nuk dihet ne se ishte albanez, apo italian, por dihet se ishte murg i
urdherit françeskan te kapuçineve. Imzot Martini e drejtoj per 10 vjet
ipeshkevine e Kunavise dhe ne nje periudhe, kur populli i kesaj treve u perball
me situata shume te veshtira. Pasi luftuan kunder pushtuesve serbe dhe i
rezistuan me sakrifica presionit te kishes ortodokse serbe, ne vitin 1415
Kunavia u pushtua nga turqit.
Prej
kohesh ushtria turke ishte shfaqur ne portat e principatave albaneze. Pasi
thyen koalicionin e princerve albaneze ne betejen e Savres (shtator 1385) dhe
koalicionin ballkanik ne betejen e Fushe Kosove ne 1389 dhe koalicionin e
princerve epiriot me 1399 ne Morè, turqit e pushtuan pothuajse te gjitha
Albanine, perjashto Durresin, Shkodren dhe Lezhen, qe vazhdonin te mbeteshin
zoterime te Venedikut. Ne vitin 1415, ushtria e Sulltan Mehmetit I, i mori
Topiajve, Matin, Kunavine, Krujen, Çermeniken, Skampen.
Pushtimi
turk 5 shekullor, ka qene nje nder fatkeqesite me te medha ne historine e
popullit tone. Ato vite roberie jane shekuj erresire dhe regresi te Albanise. Ju
rikujtoj se ne shekullin e XIV, albanezet i karakterizonte shpirti dhe kultura
europiane dhe formimi intelektual i njejte me ate te qyteterimit perendimor. Ne
progresin dhe zhvillimin social e kulturor te albanezeve, ndikoj dhe
katolicizmi, i cili ne shekujt XII – XV, ishte masiv e i konsoliduar ne trojet
e banuara nga albanezet.
Sipas
misionarit At Fulvio Kordinjano, “Në
Hordhite
barbare turke kryen nje invazion brutal ushtarak, politik, administrativ dhe
fetar, qe e nderpreu progresin dhe ritmet e zhvillimeve sociale, kulturore dhe
ekonomike te principatave albaneze. Per te mbajtur nen zgjedhe popullin tone,
pushtuesit turq kryen maskra masive, kryen gjenocidin e albanezeve. Gjate
ketyre luftimeve, turqit shkateruan keshtjella, qytete e fshatra, disa prej te
cilave u çpopulluan, ne te tjerat popullata u pakesua dhe u verferua.
Malesoret
e Kunavise i rezistuan me heroizem sulmeve te ushtrise turke, por me se fundi u
thyen.
Luftimet
e malesoreve te Kunavise kunder turqeve ruhen ne memorien historike te popullit
te kesaj treve, por per fat te keq, aspak, ose shume pak permenden ne tekstet e
historise.
Nje nder
ngjarjet me dramatike, qe ka mbetur e pashlyer ne kujtesen popullore dhe
kujtohet deri ne ditet tona, eshte flijimi i qindrave grave dhe vajzave te
Kunavise, te cilat me ne krye fisniken Marta, per t’i shpetuar persekutimeve
dhe roberimit, per te mos rene ne duart e ushtareve turq, u hodhen ne humneren
e Shkembit te Kuq te fshatit Gjon. Para se te kryenin vetesakrifikimin, grate e
mbetura te veja (burrat ishin vrare ne lufte kunder turqeve) dhe vajzat e
bukura te Kunavise, u mblodhen ne Katedralen e Shen Gjon Pagezorit dhe pas
meshes me Imzot Martinin, hypen mbi Shkambin e Kuq e u hodhen ne gremine, duke
kryer nje akt te larte vetemartirizimi. Per te nderuar kete veper heroik te
grave e vajzave te Kunavise, shkembin ku u flijuan grate dhe çikat, malesoret e
kane konsideruar vend te shenjte dhe qe nga ajo kohe e quajne Shkembi i Vajzave.
Ne keto
rrethana, ndonese mbeti i izoluar në male me malesorët e tij dhe i lënë në mëshirën
e fatit perballe reprazaljeve te ushtrise ottomane, Imzot Martini nuk u perkul,
por se bashku me bujaret
Gjate
pushtimit turk, ne dioqezen e Kunavise filloj te pakesohej numëri i klerikeve,
madje u bë i pamjaftueshëm në raport me territorin dhe numrin e popullsisë te
kesaj treve te gjere. Shume prifterinje dhe murgjer te urdherave Benediktin dhe
Domenikan i braktisen kishat dhe manastiret, por ne vendin e tyre shkuan françeskanet,
te cilet u bene shume aktivë, duke e mbajtur te gjalle besimin katolik nder
malesoret dhe duke organizuar rezistencen kunder pushtuesit otoman. Kete fakt
historik e kane theksuar shume historiane nder te cilet L. Thallòczy shkruan: “Françeskanët
ishin e vetmja rezervë e perëndimit, që qëndroj në
Imzot
Martini e drejtoj dioqezen e Kunavise, ne periudhe te veshtire. Ai vazhdoj te
ishte ipeshkev deri me 19 gusht 1419, por nuk dihet ne se vdiq nga mosha, apo e
vrane turqit, pasi ne keto vite, barbaret turq vrane disa nga ipeshkevet, qe
ishin ne krye te rezistences antiturke.
Ne kete
kohe hordhite turke filluan persekutimet dhe vrasjet e klerikeve, por dhe
shkaterruan kisha e manastire, qe nuk mund te rimekembeshin, si për shkak të represionit
politik e antikatolicizmit te administrates turke, por dhe të varfërisë se
thelle ekonomike, qe kishte perfshire malesoret e ketyre trojeve. Nga 23
famulli, qe kishte pas dioqeza e Kunavise ne shekullin e XIV, ne fund te
shekullit XV e fillimin e shekullit te XVI kishin mbetur vetem 7 famulli me pak
prifterinj e murgj.
Imzot
Prokulo di Lippays. Ishte murg domenikan, qe u emerua ne vendin e Imzot
Martini, si rezulton ne aktet kuvendore te Propogandes Fide te dates 13 janar 1420,
ku Prokulo di Lippays permendet ipeshkev i Kunavise.
Mungojne
te dhenat per kete ipeshkev, madje At J. Koleti shkruan se, e identifikoj
ImzotProkulo, ne bulen e dates 18 shkurt 1420 te Papa Martini i V, kur emeroj
ipeshkev Proganon, ku shkruhet se zevenesoj imzot Prokulo Lipays , murg i
urdherit Domenikan, qe kish vdekur ne janar te vitit 1420: “Ecclesia. S. Demetrii
Canovien. in
Imzot
Prokulo Lippays bente pjese ne Urdherin Domenikan te Predikatoreve dhe e ka
drejtuar dioqezen e Kunavia, per kohe shume te shkurter, nga shtatori 1419,
deri ne janar te vitit 1420, kur vdiq dhe u varros ne Kunavia.
Imzot Progano. Ne vendin vakant te Imzot Prokulo, Papa Martini V, me 18 shkurt 1420, emeroj Imzot Progano, i cili ishte rektor i katedrales te Kunavise dhe e drejtoj dioqezen, nga viti 1420 deri ne vitin 1432. Krahas emerit te ipeshkevit, At J. Koleti na jep dhe nje informacion te rendesishem, qe po e prezanttoj ne eorigjinal:
Pra
rezulton se Katedralja e Kunavise, ne aktet koncistoriale te Propogandes Fide,
ne antikitet kishte emerin e Shen Demetrii, ndersa aktualisht shkruan Koleti: “eshte
konsakruar me emerin e Shen Gjon Pagezori, por nuk dihet ne cilin kohe e
ndryshoj emerin - sed nomine
Ky
informacion eshte me shume i rendesishem dhe me interes te analizohet e te
diskutohet.
Pra,
informohemi se Katedralia e Kunavise, ne antikitet ishte e konsakruar me emerin
e Shen Demetrii (Shen Dhimitri, Shen Mitri). At J. Koleti ne “Illirici sacri”,
dhe K. Eubel ne “Hierarchia Catholica”, si dhe shume historiane te tjere,
percaktojne ekzistencen e kishave dhe te dioqezes se Kunavise qe ne shekullin e
IV, e cila funksiononte se bashku me disa kisha te tjera paleokristiane ne
Iliri e ne veçanti ne Epirus Novo.
Kristianizmi
ne Iliri u perhap me apostolin Pal (shekulli I pas Krishtit), por per shume
kohe banoret, qe perqafuan krishterimin, mblidheshin fshehurazi ne shtepi
private, te quajturat domus ecclesiae (shtepia e komunitetit) dhe vetem pas
vitit 313 (pas Krishtit), kur me Ediktin e Milanos, perandori Kostantini I,
ligjeroj lirine e kultit dhe shpalli krishterimin fè zyrtare, atehere filluan
te ndertoheshin kishat e para, si Shen Maria ne Durres, Shen Mikeli ne Arapaj (Durres),
Shen Pali ne Kabash te Pukes, Shen Maria ne Brarr te Tiranes, Shen Dhimitri ne
Kunavi, Shen Maria ne Kruje dhe ne Tomadea etj. te cilat u pasuan nga shume
kisha te tjera, sidomos ne antikitetin e voneshme (shekujt IV – VI pas Krishtit),
si kishat e Tivarit, Ulqinit, Ohrit, Linit, Bylisit, Beratit, Apollonise,
Butrintit etj, te cilat me pas u organizuan ne ipeshkevi dhe ne dioqeza
shufragane.
Deri ne
shekullin e XI kishat e Kunavise ishin te ritit ortodoks, ne varesi te
Metropilise te Durresit.
At Jakopo
Koleti, tregon se katedralia e Kunavise ne zanafillë ishte konsakruar me emerin
e Shen Demetrii (Shen Dhimitri - Shen Mitri). Kjo e dhene eshte shume bindese,
pasi dihet se shumica e kishave paleokristiane ne trojet tona moren emerat e
apostujve, ose te dishepujve te Krishtit. Duke e pranuar kete fakt, shtrohet
pyetja, cili Shen Dhimiter ishte shenjetori, qe i dha emerin katedrales se
Kunavise, pasi njihen se paku 8 shenjetore me te njejtin emer?
Katedralia
e Kunavise u konsakrua ne shekullin e IV e ne kete periudhe te antikitetit te
hershem kemi vetem tre shenjetorë me emerin Demetri, ndersa te tjeret jane te
mesjetes se vonsheme.
Shenjetori
i pare me emrin Demetri ishte bashkekohes dhe dishepulli i Krishtit, pra ka
jetuar dhe eshte marterizuar ne shekullin e I pas Krishtit. Sipas “Martyrologium
Romanum”, qe i referohet ungjilleve, rezulton se Shen Demetri e Shen Biaxhio,
dy dishepuj te Krishtit, shoqeruan Shen Maria Salome (nena e apostujve Xhiakomo
e Xhiovani), ne udhetimet per perhapjen e fese se re kristiane.
Maria
Salome, bashke me Marien - nenen e Krishtit dhe Maria Magdalena (tre Mariat),
ishin te pranishme kur romaket e kryqezuan Krishtin. Maria Salome kreu ritet
mortore per Krishtin “e vdekur”, e mbeshtolli me qefin dhe i a lyu trupin me “mirra
– vaj aromatik”. Maria Salome, me dy Mariat e tjera, i njoftuan popullit
ringjalljen e Krishtit ne mengjezin e dites se pare te Pashkes.
Pas
vdekjes se Krishtit, apostujt dhe dishepujt e tij, u shperndane neper bote per
te perhapur krishterimin ne popujt pagane. Ne nje nder keto misione apostolike,
tre dishepujt Maria Salome, Demetri dhe Biaxhio zbarkuan ne Itali e pas nje
udhetimi mundues arriten ne komunen e Veroli, ku Maria Salome bujti ne shtepine
e nje fshatari per te pushuar, ndersa Demetrio dhe Biaxhio hyne ne qytet, ku u
martirizuan nga banoret paganë. Maria Salome, vdiq po ne Veroli 6 muaj me vone.
aria Salome, Demetri e Biaxhio jane nder martiret e pare, qe u shpallen
shenjetore te krishterimit. Ne antikitetin e hershem, disa kisha paleokristiane
ne Siri, Palestina, Egjypt, Itali, Iliri, Dalmaci, Greqi, Azi e Vogel etj, u
konsakruan me emerin Shen Demetri e nder ato dhe katedralia e Kunavise.
Nje
argument se kisha e Kunavise fillimisht mbante emerin e Shen Dhimitrit, eshte
dhe toponimi Shkembi i Shemitrit, qe ngrihet para sheshit, ku dikur ishte kisha
e Shen Mitrit. Tponimet me emer shenjetori, ishin te shpeshta ne trojet e
banuara nga iliro - albanezet, si rezulton dhe ne shume treva. Pra shkembit
imponent, qe lartesohet perballe katedrales te Shen Mitrit, malesoret i dhane
emrin e shenjtit te katedrales.
Shen
Mitri nderohej nga malesoret e Kunavise, te cilet festonin diten e Shmitrit, si
dita qe shenonte fillimin e dimrit. Dita e Shmitrit dhe dita e Shen Gjergjit,
ne traditen tone popullore konsiderohen si dy ditët e mezit të vitit (ditët
epagomenale), pasi dita e Shengjergjit shenon fillimin e veres. Keto dy festa
fetare-popullore, kremtohen dhe nga banoret e besimit mysliman.
Fakti qe
malesoret e Kunavise e festojne diten e Shen Mitrit ne 29 nentor, tregon se
lidhet me Shen Demetrin dishepull i Krishtit dhe martiri i shekullit I, ne
ndryshim nga festa e shenjetoreve te tjere, si dita e Shen Demetrit te
Aleksandrise, qe kremtohet me 10 nentor, bashke me 22 martiret e tjere dhe dita
e Shen Demetrit te Selanikut, qe kremtohet ne muajin tetor.
Ne diten
e Shmitrit, malesoret e Kunavise zbrisnin bagetine nga bjeshket dhe thernin
cjapin me te mire per ta ba pasterma, qe do te perdorej su ushqim gjate dimrit.
Ne diten e Shmitrit, malesoret kryenin dhe nje rit pagan, ndiznin dege pishe ne
oborrin e shtepise,”per te trembur ujqerit, qe te mos i demtonin bagetine”.
Per sa i
perket Shen Demetrit te Selanikut - megamartiri, shume studiues e kane vene ne
dyshim ekzistencen e tij. Thuhet se u martirizua ne vitin 306 e u shpall
shenjetore 175 vjet pas martirizimit, pra u bë i njohur nder te krishteret pas
vitit 481, ndersa Katedrialia e Kunavise ishte e ngritur se paku nje shekull me
parë. Agiografia tradicionale tregon se Shen Demetri i Selanikut ishte dhjakon
ne kohen e persekutimeve te krishtereve nga Perandori Romak Diokleciani, ndersa
histroiane te tjere insistojne se u persekutua ne kohen e perandorit Galerio. Ne
traditen mesjetare thuhet se Demetri ishte ushtar romak, madje prokonsull,
prandaj ne mesjeten e voneshme u adoptua si mbrojtesi i kryqezatave, se bashku
me Shen Gjergjin.
Kulti i
Shen Demetrii i Selanikut, u perhap nga kisha ortodokse, pas renies se
Kostantinopojes, pra perjashtohet mundesia, qe katedralia e Kunavise te jete
shenjteruar me emerin e ketij shenjetori. Ne “Illyrici Sacrii”, Koleti tregon
se kisha paleokristiane e Kunavise, ne antikitet mbante emerin e Shen Dhimitri –
Shen Mitri, çka ne menyre llogjike na shtron pyetjet: ne cilin vit dhe perse u
nderrua emeri i Katedrales se Kunavise, pra ne cilen kohe i u dha emeri i Shen
Gjon Pagezorit ?
Shkembi i
Shemitrit (shigjeta e verdhe), qe lartesohet para sheshit ku dikur ishte katedralia
e Shen Mitrit, e cila ne shekullin e XIV u konsakrua me emerin e Shen Gjon
Pagezorit dhe Shkembi i Kuq, ku u flijuan qindra gra dhe vajza te Kunavise ne
vitin 1415 (shigjeta e bardhe).
Sipas
Acta Albaniae, rezulton se deri ne shekullin XII, dioqeza e Kunavise ishte nen
jurdiksionin e kryeipeshkevit ortodoks te Durresit, per rrjedhoje ipeshkevet e
kesaj dioqeze ishin te emeruar nga Patriarkana e Kostantinopojes e gjate gjithe
kesaj kohe Katedralja mbante emerin e Shen Dhimitrit.
Pas
shizmes perfundimtare te kishes ne vitin 1054, albanezet u ndane ne katolike
dhe ortodokse, te paret ruajten lidhjen me Romen, te dytet kaluan ne varesi te
Konstantinopojes. Varesia e kishave perputhej me ritet qe praktikonin - te
paret ritin latin, te dytet ritin bizantin.
Ne
shekujt XII - XV gjendja ndryshoj. Katolicizmi filloj te zgjerohet e te
fuqizohet sidomos ne Shtetin e Arberit (1190 – 1255), ku bente pjese dhe treva
e Kunavise. Dinastia e princërve të Arbrit ishte e ndikuar nga kultura feudale
dhe nga kisha perëndimore. Princi Dhimitër Progoni u lidh me kishën katolike të
Romës, madje i premtoj Papes Inoçenti III, konvertimin ne katolikë te familjes,
te fisnikëve dhe të popullit te principates se tij. Me princin Dhimiter filloj
kthesa, hapja dhe shtimi i kishave katolike ne trojet e Arberit dhe ne dioqezen
e Kunavise.
Institucioni
i pare katolik i Kunavise njihet Manastiri i Shen Trifonit, i konsakruar nga
Papa Celestino III, me bulen e 18 prillit 1192, ndersa kishat dhe manastiret e
tjera vazhdonin te ishin te ritit ortodoks. Ne shekullin XII, Kunavia ishte
dioqeze dykishtare dhe katedralja mbante emerin e Shen Dhimitrit.
Shekulli
i XIII, shenoj zhvillime te reja politike , shoqerore dhe fetare.
Ne vitet
e Regnum Albaniae - Mbreteria Albaneze (1267 – 1373), me mbretin katolik Karli
I Anzhù, katolicizmi u perhap e u konsolidua nder banoret e mbreterise
albaneze, duke filluar ne veri nga Pulti, Puka, Trafandina (Miredita) e deri ne
Oher, Himare e Kostur.
Mbreti
Karli I, i preu lidhjet me Konstantinopojen dhe e konsolidoj lidhjen me Romen,
por pa e ndryshuar ritin kishtar tradicional bizantin. Nuk ka diskutim se kjo
kthese u krye nen trysnine e faktorit politik te anzhuineve katolikë, te cilet
me perhapjen e katolicizmit, synonin te rikrijonin Perandorine Latine te
Lindjes, ate qe ishte shembur ne vitin 1260.
Pas kesaj
kthese te rendesishme, Metropolia Ortodokse e Durresit dhe dioqezat e saj,
permenden per here te fundit ne vitin 1282, ne vepren e Mihal Paleologut
Taktikon dhe me pas do te fshihen perfundimisht nga gjeografia kishtare
ortodokse, sepse u kthyen ne ipeshkevi katolike si psh ipeshkevite e Tivarit,
Drishtit, Pultit, Shkodres, Ulqinit, te cilat u lidhen me Seline e Shenjte ne
Rome; ndersa te tjerat ruajten karakter dy kishtar si ipeshkevite e Krujes,
Kunavise, Cernikes, Stefaniakes, Bendes, Dibres, Skampes, Ohrit, Himares.
Kthimin
ne katolik te banoreve te Kunavise, e spjegon qarte Papa Inoçenti IV, ne letren
e 8 gushtit 1250, derguar Urdherit Domenikan të Predikatorëve në Hungari, ku
shkruan: "...... kujdesuni ne veçanti për Kunavinë, sepse atje disa
peshkopë dhe shumë klerikë, jetojnë ende nën dominimin e grekëve, por duan
sinqerisht ritin e kishës së shenjtë Romane” (dominimi i grek, ne kuptimin
ortodokese, te ritit bizantin).
Ne disa
dokumenta te rendesishme te shekujve XII – XIII, konkretisht ne vitet 1192 (bula
e Papa Ceelestino II), viti 1210 (letra e Mihal Komneni), viti 1250 (letra e
Papa Inocenti IV), 1282 (letra e Mihal Paleologut) etj, permendet dioqeza e
Kunavise, por ne asnje prej tyre nuk rezulton emeri i katedrales, çka na ben te
mendojme se vazhdonte te mbante emerin e Shen Dhimitrit.
Viti i
sakte kur u ndryshua emeri ende nuk eshte percaktuar, por mund te hamendesohet
duke analizuar situatat e kesaj periudhe. Dihet se ne vitin 1273, trojet
arberore u tronditen nga nje termet shume i fuqishem, i cili shkaterroj qytetin
e Durresit, madje qyteti pothuajse u çpopullua e banoret u bujten ne qyetin e
Beratit, ku qendruan deri ne rindertimin e nje pjese te banesave. Ky termet i
rende tronditi dhe trojet malore te Albanise qendrore, ku shkaktoj viktima te
shumta e shembje banesash. Ky termet i fuqishem perfshiu dhe malesine e
Kunavise, ku rrenoj shume banesa, shkaktoj viktima, si dhe demtoj kishat e
manastiret, sidomos katedralen e Kunavise.
Keto dëme
te renda, qe shkaktoj termeti i vitit 1273, shume te moshuar te Martaneshit (te
lindur ne shekullin e XIX), tregonin se 600 vjet me parë, nje termet i fuqishem
shkeputi nje faqe te madhe te shkembit te Shenmitrit, pjese te cilit u
perplasen me muret e kishes e cila pesoj demtime te renda.
Natyrisht
katedralia u rindertua dhe mendoj se pikerisht ne keto vite (1273 - 1280) e
konsakruan me emerin e Shen Gjon Pagezorit. Ndryshimi i emerit te shenjetorit
ka nje motiv bindes, sepse Shen Gjon Pagezori eshte shenjetori mbrojtes kunder
fatkeqesive natyrore, si kunder termeteve dhe stuhive, por dhe i barijeve dhe i
perpunueseve te leshit. Nderimi i Shen Gjon Pagezorit, ishte i preferuar nga
malesoret e Kunavise, te cilet ishin kryesisht blegtore, pasi bujqesia zinte
pak vend ne aktivitetin e tyre, sepse keto troje malore kane shume pak toke per
kultivimin e drithrave.
Emeri i
katedrales Shen Giovanni Battista (Shen Gjon Pagezori) permendet per here te
pare në bulen e Papa Gjoni XXII, e 10 maj 1317, drejtuar Imzot Guljelm Montegrano,
ipeshkëvi i Kunavise, ne Kryeipeshkevine e Durrësit te Regnum Albaniae. Nga kjo
periudhe kohe e ne vazhdim, deri kur u shua dioqeza e Kunavise, katedralja
mbajti emerin e Shen Gjon Pagezorit, si rezulton ne shume dokumenta, sidomos ne
ato qe trajtojne emerimet e ipeshkeve te tjere ne vazhdim.
Pas
vdekjes te Imzot Progano, Ipeshkev i Kunavise, u emerua Imzot Peregrino Blasi (Blazi).
Imzot Peregrino Blasii, u emerua ipeshkevi i Kunavia ne 13 qershor 1432, nga Papa Inoçenti VIII, por vendimi i emerimit arrijti nje vit e gjysem me vone. Kjo vonese, nuk e pengoj Imzot Peregrino te ushtronte funksionet e Ipeshkevit, sepse ai ishte rektor i Katedrales te Shen Gjon Pagezorit te Kunavise. Letra qe i komunikon emerimin ipeshkev te Imzot Peregrino asht e firmosur nga Kardinal Ursini (Cardinalis de Urisinis manupropria), sekretari i Propogandes Fide, i cili shkruan: “... duke pranuar lutjen tuaj, kete dite te merkure te 21 tetorit 1433 dhe pse ka kaluar afati i shtyrjes te bules te derguar, Zoti yne Papa, emeron te quajturin Peregrino ipeshkev te Kunavise dhe zoterinjt kardinala - quibus supplicibus annuens die Mercurii XII kal. Novembris a. III e 21 Octobre 1433, non obstante lapsus termini de bulis expendiendis, dominus noster iterum pronuntiavit dictum Peregrinum et dominisi cardinalibus”.