Faton Mehmeti: Poezia lirike si kod nacional

Poezia lirike si kod nacional

(Mbi poezinë poetike të veprës së  Nehat Jahiut ‘‘Zana dhe Guri’’)

Nga Faton Mehmeti

Poezia është fjalë e shpirtit, si  e tillë ajo buron nga dejet e gjakut.. E kush do te mund të na e sjell më mirë këto fjalë të bukura nga dejet e një poeti, se sa poeti i  talentuar dhe i  mirënjohur Nehat Jahiu, me veprën e tij me poezi” Zana dhe Guri”

Janë 82 poezi lirike,të ndërlidhura përmes një korelacioni hallkor të fortë poetik.Ku secila prej tyre është pjesë përbërese në mozakiun e gjerë të  Kodit kronologjik të rrëfimit të autorit, për një Dashuri idilike në mes të   Zanës dhe Gurit.

Derisa Zana në letërsinë tonë popullore folkorike, është krijesë mitologjike,Guri përfaqëson një Shenjë të shqiptarit në kronologji të jetës së tij, e ndërtuar mbi dogmën nacionale  të “peshimit në vend të vet” .

Autori na e sjell dashurinë e dy përsonazheve  në një kohë moderne , duke endëzuar ndjenjat e vërteta të tyre mbi realitetin e hidhur.

Heroi lirik na dal si instrument, me anën e të cilit poeti shpreh ndienjate dhe mendimet e njeriut(shqiptarit) të kohës, që prap se prap mbetet nën vorbulën autoktone.Në aspektin kompozicional ai luan narratorin , e shtjellon temën dhe e organizon rrëfimin.Zyzheu është ndërtuar mbi Kodin Narrativ të saj , qoftë në vetën e parë,apo dhe ne vetën e tretë,që ëshë alteregoja e autorit.E shoqëruar nga  vargu i rimuar katërstrofësh...

Subjektiviteti ka lidhje të ngushtë me ndikimin stilistiko-frazologjik të folklorit.  Ndërtimi stukturor i saj përfaqësohet nga një trajtë e shkrimit poetik, që synon esencialitetin e sintetizimin në nivel të shprehjës dhe në nivel të kuptimit,domethenies,një elipse në të gjitha kuptimet.

Kërkimi i Zanës nga Guri, dhe anasjelltas edhe nga vet poezia , në mënyrë që të kalohen shtigjet e errëta të jetës në kërkim të dashurisë, është një lajtmotiv i kësaj vepre poetike.

Gjuha si mjet i shprehjes artistike e fuqizon shprehjen e ndienjave në mes të dy përsonazheve.Po ashtu edhe zhvillimin e dialogut e karakterizojnë mjete të forta shprehëse, të përbëra edhe nga figura stilistike sic janë:përsonifikimi,metafora, alegoria,antiteza etj.

Përmes monologjeve të Zanës dhe Gurit kuptojmë botën e  tyre, ndienjate e tyre, të  cilat  thurren përmes një semantike të thellë të narracionit imagjinativ.

Mendja dhe shpirti krijues i Nehhat Jahiut , na ka sjellur në ditëtë e sotme një vepër të mrekullueshme me poezi, të cilat ndeërthejnë në vehte një gërshetim të antikitetit dhe modernes.Në një frymëe nacionale , me një temë universale sic është Dashuria.

Kësaj dashuri i jep vlerë estetike bukuria e Zanës , bukuria e së cilës përmendej në fshat:

Sa me naze ikje me ato hapa të ngadalta

bukuria jote përmendej nëpër fshatra

Struktura lineare e kësja vepre është në harmoni me ndodhit e  Zanës dhe Gurit :

Dil e lumja nënë e  prit te dera

po vijnë krushqit renda, renda,

po vijnë krushqit me plisa të bardhë

Zanën e bukur nuse për ta marrë.

Eja nënë e shihe ti në kali Gurin

në mes të oborrit e ka vu flamurin,

për çdo shtëpi e për çdo oxhak

na kanë ardhë krushqit në konak.

Per t’i dhënë edhe Nënës së Gurit kënaqësinë e martesës së tyre,dhe  simpatin ndaj bukurisë së  Zanës.

Baca Nehat i ka dhënë shpirt poezive të tij, andaj edhe poezia nuk është më vetëm një aktivitet krijues, por një nevojë shpirtërore e tij…!!!