Nexhat Rexha: Harbimi në pllajën magjepse

HARBIMI NË PLLAJËN MAGJEPSE

Milianov Kallupi ”Harbimi i kuajve”, Botoi,”Egnatia”,2009,fq.64,(184).

Nga Nexhat Rexha

Frymëmarrja artistike në vëllimin poetik”Harbimi i kuajve” i Milianov Kallupit, vjen  si puhizë bashkë me aromën frymëzuese dhe natyrshëm të bënë për vete,nëpër bulimin dekorativ të valëvitjes  edhe nëpër oazat dhe shtegtimet e njeriut ëndërrimtarë, gjithnjë në kërkim  kah pllajat magjepse .Ndërsa, trokitjet  harbuese hulumtojnë vezullimin  në kërkim të pashtershëm për portën e ëndërruar dhe hyrje-daljen në detin e pafund,duke  kërkuar hapësirë kalëruese e për  të pa ngjyrat e fluskave të pa përsëritshme të lumit Shkumbin dhe  për të shijuar njelmësinë e detit të pa fund.

Nëpër 112 tankat e këtij vëllimi,lexuesi mund të bie në dashuri me peizazhet ,që reflektojnë imazhe reale e imagjinatave, që ka flora dhe fauna  e paraqitur  në vargjet e këtyre lirikave ,por që në brendi ato kanë mbështetje origjinale në të gjitha variantet  e mundshme të topografisë burimore. Shprehja artistike  në këto lirika pesëvargëshe,është e ngjeshur me brumë të gatuar mirë dhe shprehje funksionale,që brenda vetes  rrezatojnë  të mundshmen për t`i dhënë efektin  dhe kuptimësinë  mesazhit diskursiv.

Autori në këto krijime ka shpalosur jetëshkrimin e gjallesave  në hapësirën  rrjedhëse të zhvillimit të gjërave me të gjitha pikat e dëshirueshme,të cilat  kanë pamje identifikuese dhe të mundshme. Shtrirja  kohore në lirikat e Milianovit,shpalosin lidhjet  e gjata shoqërore  të pakëputshme në arealin e  dridhjeve  fizike e psikike të fazave të ndryshme  historike. Mirëpo,në thellësi të vargjeve figurat e zgjedhura të japin shpresën  për dashurinë në kërkim të së bukurës. Në horizont shfaqen  mrekullitë  e fuqishme dhe prania e tyre  krijon karakterin  emocional të dëshirueshëm,sepse lidhja e gjallesave në këtë harbim të kuajve është  personifikim i realizuar e formësuar bukur me  të njohurat dhe të panjohurat e kësaj infrastrukture ,që krijon afërsinë dhe bashkërisht përfaqësojnë lëvizjet në kërkim të lirisë së përgjithshme.

Tërësia kuptimore e vargjeve  të këtyre tankave kanë harmoni në çështjet  e brendshme,sepse   esenciale për autorin është mbarështrimi i zgjedhjes së problematikës,që ai ka  shtruar edhe si lëndë edhe si kuptim, që ndërlidhë pikëpamjet natyrore me mundësinë objektive,kuptohet gjithnjë me vëmendjen  për atë që vë në spikamë. Pra, që në vargjet e  para ,autori  ka bashkëjetuar me kështjellën,gjegjësisht me të kaluarën e heshtur të vendlindjes,

Semantika  e zgjedhur në këto tanka  zgjon kërshërinë për zgjim të ndërgjegjes dhe jep artikulim të vëmendshëm, për t`i dhënë impuls  shkëlqimit në vijimësi. Nëpër vargjet e ngjeshura  të kësaj vepre hasim  edhe mllefin edhe dashurinë, të cilat ruajnë në vete plotninë e tyre në  harmoni e latim me inserte,që karakterizojnë lodhjen e të gjitha fenomeneve natyrore.

Ai me kompaktësi  ka orientuar kah rruga e lumturisë,sepse dashuria është ajo që  mund kohët,autori shprehet përmes vargjeve:*** ”Nuk di se kush/ në kohën time/hapi një hon të thellë./Që të mos gremisem/duart më zgjatë një lofatë”fq.26.

            E kaluara tek të gjithë brezat e njerëzimit lë mbresa të pa shlyeshme, sa do të thjeshta qofshin ato,varet nga momentet jetësore si janë përjetuar dhe si janë regjistruar në memorien e përjetuesit këto mbresa,të cilat  njeriun  shpesh herë e kthejnë  në retrospektivë, Milianov Kallupi me elegancë artistike,atyre përjetimeve iu ka dhënë përjetimin edhe për moshën e njerëzve te pjekurisë,ato janë çaste ,të cilat të kthejnë në meditime dhe ndriçojnë  të gjitha pikat e kujtesës. Rikthimi nëpër krajatat e jetës zgjon emocione dhe autori  të jep çiltërsinë rinore,edhe pse koha  për  dikend mund të jetë edhe e pamëshirshme, në tërë atë bukuri që kanë dhuruar stinët me lulet e natyrës shqiptare. Ai shprehet përmes vargjeve:***Te kjo shpatinë/si ti,mbretëresha ime./zbardhin  luleqershitë./A ,të ishe dhe ti këtu,/kurorë të të thurja./Fq.32.    

 Autori  bukur i ka kënduar shtegtimeve,të këtyre kohëve,duke zgjedhur fjalën dhe asaj i ka dhënë funksionalitet e gjuhë poetike. Kjo gjallëri  sa reale ,po aq ëndërrimtare  me figuracionin e brendshëm  ruan edhe rolin transformues dhe lexuesi  mund të ndjej  aromën  në shtegtim të kërkimit për pagjumësi. Prandaj, “Aktorët në skenën e Butrintit”,vijojnë lojën e tyre. Loja e skenës dhe loja e jetës shpalosin ballafaqimin më kompleks,por autori  në anën tjetër shpalosë edhe  të bukurën dhe të shëmtuarën. Ai shprish,atë që ka prodhuar njerëzimi  e koha me të gjitha faqet e saja, e guaska  sikur ka ruajtur diçka të rëndësishme,kurse dy kumria ,që duken mbi degët  e kumbullës  zhvillojnë dashurinë publike në puthje  sikur çlirojnë plagët e të kaluarës.

E takimet rrjedhin  me kujtimet e dashurisë  bashkë me lotët e kujtimeve kanë një pikëtakim  në pafundësinë magjepse. Ai e do fluturimin  qiellor për të marrë nën sqetull tërë këto pamje të largëta për të dhënë triumfin mbi shkallët e jetës dhe të shkollës “Kosova”,  ai e do  qiellin, e do fluturimin  e lirë për ne, e për të gjithë ata që kanë bartë mbi supet e veta këtë kohë.

Optimizmi i autorit e  mund të keqen,ai beson në dritën e diellit,sepse flak mjegullën dhe këmbëngul në zgjidhjen   konkrete edhe si ide e sintezë në mbështetje të zanafillës poetike me  inspirim e forcim të gjakimit në origjinë. Ai e do zhurmën, e do jetën, e për të duhet sakrifikuar,sepse nëpër faqet e kësaj bote  vlojnë lotët e bashkë me ta shpërthejnë edhe gumëzhimet  e buzëqeshjet për kalërimin  e kuajve të harbuar.

Poezia e shtruar në këto tanka,shkon në favor të distribucionit me tendencë të afirmimit të kësaj forme poetike,që në letrat shqipe ,nuk është e shfaqur në këtë modalitet. Milianov Kallupi,mjetet shprehëse që i ka përdorur në vargjet e kësaj vepre janë element i pranueshëm,sepse ai ka shfrytëzuar  shfaqjet motivuese me peizazhet e përjetimit,duke paraqitur ambientin burimor edhe si figura artistike edhe si element dominues me lidhjen evolutive brenda pasqyrimit tematik, si: trëndafili,shelgu, kumbulla ullinjtë, e si; mjellmën,pulëbardhën,harabelin, pelivesën blu,pastaj  gurgullimën, liqenin, luginat,brigjet e deri te Devolli e Shkumbini për të arrirë në majën e Malit të shenjtë shqiptar Tomori. Të gjitha këto gjetje ekzistuese ,kanë marrë figuracion dhe kanë dhënë efektin artistik,gjithnjë në fokusim të përcaktimit sa më bindës.

Pra,këto veçori e bëjnë veprën më përfaqësuese në procesin e cilësisë estetike,të veprave që po shkruhen në këtë  decenien  e parë të këtij fillim shekulli. Botimi i vëllimit poetik “Harbimi i kuajve”i Milianov Kallupit është botim reprezentativ dhe vjen në dorën e lexuesit për komunikim  tri gjuhësh,në gjuhën e autorit,në atë kroate,në përkthim të poetit Mustafa Spahiut,si dhe  në gjuhën maqedone në bashkëpërkthimin  të, Ismet Bitiqit dhe Mustafa Spahiut.