Halit Bogaj: Geri Kuper (1901-1961)

Edhe Gari Kuper ishte njëra ndër figurat më të shquara të   kinematotografisë amerikane dhe asaj botërore, i cili ishte sinonim i një heroizmi të paparë filmor.Me shumë filma të tij të ndritur ai ka mbetur legjendar në zemrat dhe kujtimet njerëzore, sidomos  me  personazhet e veta poliedrike të trajtuara në botën magjike filmore

I lindur në Montana dhe i shkolluar në Angli ,Gari Kuper kishte një edukatë të posaçme  me të cilën ishte i orientuar në rrugët më të famshme kinematografike.Kuper njihej edhe si një xhentëllmmen i madh në botën filmore dhe pasiqë ishte i rritur në fermën e babait të tij,ai nuk e kishte aspak vështirë që të adaptohej edhe për aktrimin fenomenal në filmat e zhanrit uestern.Suksesi i parë  i tij   daton nga filmi”Njeriu nga Virxhiania”/l929/ me të cilin bëhet një aktor shumë i kërkuar dhe i çmuar nga shikuesit e shumtë.Edhe me filmin”Mënyra e jetës”/l933/, Kuper tregonte se kishte talent të madh në përcaktimin e tij filmor dhe vokacionin e  zgjedhur jetësor.Me filmin”Rreshteri Jork”/l94l/dekorohet me çmimin Oskar për rolin e një heroi nga Lufta e Parë botërore, kurse me realizimin tjetër”Jenki krenar”,shkëlqen në mënyrë të përjetshme me rolin e bejzbollistit, Lu Gering.Filmi bëhet një hit i kohës dhe Gari Kuperi një yll i ndritur i përmasave të jashtëzakonshme, në suazat nacionale dhe internacionale.Po në atë periudhë aktori realizoi edhe shumë role të tjera fenomenale që kanë mbetur në kujtesë të përhershme.Vitet `5o-ta shënojnë kulmin e tij ,sidomos filmi antologjik”Pikërisht 

Gary Cooper

në mesditë”,një uestern psikologjik që radhitet edhe ndër lo kryeveprat kryesore të artit të shtatë ,herëherë edhe duke u vënë në vendin e parë, varësisht se çfarë vlerësimi u bëjnë kritikët e artit kinematografik lo filmave më të mirë.Filmi”Pikërisht në mesditë”, në regjinë e Fred Cinemnit madhështor, portretizon realisht trimin, njeriun dhe heroin kryesor të një qyteti të vogël që përballet me një bandë të tmerrshme treantarëshe e ikur nga burgu që kthehet për t`u hakmarrë ndaj Sherifit Kejn/Gari Kuper/ i  cili i kishte futur në burg vrasësit ordinarë.Banda që arratiset nga burgu niset drejt qytetit, pikërisht në mesditë, por e cila pritet nga një burrë i vendosur, i pakompromis dhe i betuar definitivisht që ta mbronte ligjin me të gjitha mjetet, edhepse i lënë në vetmi nga qytetarët qyqarë.Njerëzit ikin, ngujohen dhe strehohen nëpër shtëpitë e tyre, përveç sherifit Kejn që kishte vendosur të dilte në një dyluftim të pabarabartë me njerëzit e sojit kriminel.Në këtë film të shkëlqyer dhe psikologjik, Fred Cineman hyn thellësisht në një problem njerëzor të vjetër nëpër shekuj i cili është i lidhur më frikën individuale por edhe kolektive nga e keqja dhe e rreziqet  e ndryshme.Më në fund, kur i vret banditët, por edhe me ndihmën e së fejuarës së tij/Grejs Keli/, tërë qyteti del në rrugë për ta përshëndetur, por Sherifi e hedh yllin  e tij dhe vazhdon rrugën jetësore, duke e parë se nuk kishte për kend të luftonte dhe kend ta mbronte nga kriminelët e pashpirtë.Shikuar nga ky aspekt, filmi”Pikërisht në mesditë” ka mbetur ndër kryeveprat kryesore dhe më të lavdishme filmore që janë realizuar dhe shikuar ndonjëherë në botën e artit të Shtatë.I ngjashëm me këtë film  është edhe uesterni tjetër i shqur i Xhon Fordit”Njeriu që e kishte vrarë Liberti Vallansin”/l962/, ku terrorizohet nje qytet i tërë nga banditi i pa skrupull, Liberti Vallans, por të cilin më në fund e vret Tom Danifen/Xhon Uejni/  Përveç filmave më lart të theksuar, Gari Kuper realizoi edhe këto projekte:”A e njihni Xhoni Doin/”, ”Druri për varje”, ”Njeriu nga Vajomingu”, ”Rrugët e qytetit”,”Shqiponja”, ”Dik Turpini”, ”Bijt e detit”, ”Nevada”, ”Bo Zhest”,”Fundosja e anijes Meri Dir”, Alisa në botën e çudive”, ”Maroko” ”Brauni”,” Semi i mirë”, ”Dallasi”, ”Ky është një vend i madh”, ”Pushka e Sprigsfildit”, ”Starlifti”, ”Do ta marrë atë grua”, ”Pushka e  pranverës”,” Kthimi në parajsë”, ”Kopështi i djallit”,:”Vera Kruz”, ”Dashuria pas dite”, ”Njeriu i Perëndimit”, ”Erdhën nga Kordura”, /Alias Xhesi Xhejms”dhe”Për kend bien këmbanat”, sipas veprës homonime të Ernest Heminguejit.Gari Kuper ishte një burrë dhe aktor sharmant, por edhe një hero i palodhur filmor i Perëndimit të egër dhe i jetës amerikane.Me vdekjen e tij Holivudi humbi edhe Mbretin e vetë të dytë nga vdekja e më hershme e Klerk Geblit /gjashtë muaj më parë/Gari Kuper ishte  sëmurë nga kanceri por lajmin e kishte mbajtur të fshehur njëkohë të gjatë, duke mos dashur t`i dëshpëronte adhuruesit e vetë të shumtë.Dy muaj pas marrjes së çmimit Oskar për vepër jetësore/l96l/, Gari Kuper vdes në moshën 6o vjeçare, duke mbetur njëra ndër ikonat më të mëdha të botës filmore amerikane.Vdes në një moshë kur mund të na dhuronte edhe shumë filma të tjerë monumentalë dhe me vlera të amshuara.Vdekja e tij ishte një humbje e madhe për të gjithë filmofilët e pasionuar të cilët ishin mësuar me emrin e tij të ndritur dhe filmat e tij antologjikë.